نقل از نبرد خلق شماره 220 اول آبان 1382

سازمان تجارت جهانی در پرتگاه تلاشی

در کنکون (مکزیک) چه گذشت؟

--- ليلا جديدي

در 6 ماه گذشته دو سازمان عظیم بین المللی، سازمان ملل متحد و سازمان تجارت جهانی، که پس از جنگ جهانی دوم جهت حل و جلوگیری از تضادهای حاصل از جنگ سرد شکل گرفته بودند، بر پرتگاه نابودی قرار گرفتند.

در ماه مارس جاری، سازمان ملل متحد در تلاشهایش جهت جلوگیری ازبراه افتادن  جنگی که ایالت متحده آمریکا و متحدینش بدان اراده کرده بودند، شکست خورده ونقش این سازمان عملا نادیده انگاشته شد. سپس در ماه سپتامبرهمین سال، کنفرانس وزرای کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی که جهت برداشتن موانع موجود بر سر راه مذاکرات مربوط به آزاد شدن تجارت، در"کنکون" ( مکزیک)  برگزار شده بود، در نتیجه افزایش شکافهای اقتصادی جهان،  با شکست روبرو گشت. آنچنان که این سازمان را در آستانه  فروپاشی قرار داد.

کنفرانس مزبور که قرار بود زمینه های لازم برای اجلاس آتی که  برگزاری آن در سال 2005 پیش بینی شده بود را بوجود آورد، با مخالفت و مقاومت بسیاری از کشورهای آسیایی و آفریقایی روبرو گشت. این کشورها در برابر خواستها و اهداف ناعادلانه آمریکا، اتحادیه اروپا، ژاپن و کره جنوبی که افسار سرمایه گذاری ها و سیاستهای رقابت آمیز تجارت جهانی و تسهیلات تجاری را در دست دارند، متحدا دست به اعتراض زدند..  کشورهای معترض که ضمنا از فقیرترین کشورهای عضو این سازمان هستند، خواستار تقدم بررسی مسائل مربوط به سوبسیدهای کشاورزی که سبب اختلال بازار و مسائل مربوط به آن گشته است  و همچنین  پرداخت 300 میلیارددلار بدهی عقب افتاده کشورهای ثروتمند شدند. این در حالی بود که اتحادیه اروپا و ژاپن تلاش می کردند از تعهدی که دراجلاس سال 1996 در سنگاپورداده بودند،  طفره بروند. اوج این اختلافات را می توان از اظهار نظرات شرکت کنندگان  پس از جلسه  دریافت.

نماینده کنیا، جورج اودور، اتحادیه اروپا و آمریکا را عامل فروپاشی کنفرانس دانسته و گفت  آنها قصد داشتند پروسه این مذاکرات را تحت  مانورهای خود وبا همزبانی  یکدیگر  به سود خویش پیش ببرند. وزیر تجارت و سرمایه گذاری خارجی مالزی، رافیدا عزیز، نیز تاکید کرد که تا زمانیکه آنها حاضر نشوند به مشکلات و خواستهای کشورهای در حال توسعه توجه کنند اینگونه وقایع اجتناب نا پذیر خواهدبود.

از سوی دیگر کمسیونرتجاری اتحادیه اروپا، پاسکال لامی، گفت که او وارد بازی " مقصر کیست؟" نخواهد شد و ادعا کرد که مخالفان ازپیش به قصد تکان دادن کشتی آمده بودند که موفق هم شدند. او افزود که موضوعات مربوط به کشاورزی دیگر از مسائل روی میز نیست و سپس سازمان تجارت جهانی را به جهت اینکه ضعیف است و تحمل وزن مسولیت هایش را ندارد، مورد انتقاد قرار داده و آنرا یک تشکیلات "قرون وسطایی" خواند. ناگفته نماند که ایالات متحده اگر چه تلاش کرد که  وارد این دعوا نشود، اما نماینده تجاری این کشور، رابرت زولیک، گفت که این ها سواری مجانی می خواستند و حال دست خالی باز می گردند. او گفت ما دیگر با کسانی که مخالفت کردند تبادل تجاری نخواهیم داشت و به سراغ دیگران خواهیم رفت. جالب توجه اینکه سناتور امریکایی، چالز کراسلی، بی پرده اعلام کرد که از مقام خود استفاده خواهد کرد تا به خدمت مخالفان برسد و گفت من اسم کسانی که در برابر ما ایستادند و کسانی که باما بودند را یادداشت کرده ام.

اما جالب ترین نکته در این کنفرانس، پیدایش یک اتحاد نو بنام G23 است که در مخالفت با سلطه قدرت های بزرگ شکل گرفته است. در راس این گروه  کشورهای برزیل، چین و هند قرار دارند که نیمی از جمعیت جهان و 63 در صد از کشاورزان جهان را در بر می گیرند. تعدادی از کشورهای دیگر نیز خواستار پیوستن به این گروه هستند و برخی می گویند که آنرا به G80 خواهند رساند. پس از پایان کنفرانس نیز اعضاء این گروه و طرفدارانشان، به خاطر ایستادگی در مقابل قدرت های بزرگ جشن گرفتند.

پس از این تحولات، بسیاری معتقدند که دیگر چشم اندازی برای کنفرانس آتی WTO وجود ندارد و این کشورها به تجارت های منطقه ای و محلی رو خواهند آورد. اگر چه بسیاری در سراسر جهان مشتاق این چرخش هستند اما در عین حال برخی دیگر معتقدند که این رویداد سبب رانده شدن میلیونها کارگر و کشاورز به سمت بیکاری خواهد شد.

انچه که کشورهای فقیر در رابطه کشورهای ثروتمند با خود ناعادلانه می خوانند، ازیک سو قوانینی هستند که WTO جهت پیشبرد منافع کشورهای ثروتمند وضع  کرده است و از سوی دیگر یارانه ها و مالیاتهایی را  در برمی گیرد که برای صادرات  کشورهای توسعه یافته مقرر گشته است. برای مثال، این کشورها ناچارند 4-5 برابر کشورهای توسعه یافته یارانه پرداخت کنند. این بدین معنی می باشد که یک پیراهن دوخته شده توسط کارگران بنگلادشی، پس از اخذ گمرک هنگام ورود به آمریکا از پیراهنی که در انگلیس دوخته شده است گرانتر خواهد بود. برلباسی که از هند وارد می شود 19 درصد مالیات تعلق می گیرد، اما از همان لباس  از فرانسه، ژاپن و آلمان، تنها بین صفر تا یک در صد مالیات دریافت می شود. یا نرخ مالیات تعیین شده برای محصولات وارداتی از ویتنام 8 در صد واز هلند فقط  یک در صد را  نشان می دهد. 

در زمینه کشاورزی نیز برای مثال، زارعین پنبه سالیانه 3 میلیارد دلار سوبسید دولتی دریافت می کنند که سبب پایین آوردن  قیمت ها در سطح جهان به مقدار 25 در صد می شود. این برای کشاورزان کشورهای فقیر پیامد های فاجعه باری در بر دارد. در این کنفرانس کشورهای فقیر از اتحادیه اروپا و آمریکا می خواستند که این سوبسیدها را حذف کنند. البته منافع این سوبسیدها در این میان تنها به جیب کمپانیهای غول آسا و سرمایه گذاریهای بزرگ کشاورزی سرازیر می شود، در حالیکه کشاورزان کوچک نمی توانند با قیمتهای پایین رقابت کنند. در اولین روز کنفرانس وزرا، یک کشاورز کره ای بنام لی کانک-هی، در تظاهرات کشاورزان در اعتراض به وضع فاجعه باری که مقررات WTO برای او و میلیونها کشاورز کوچک دیگر در سراسر جهان بوجود آورده، خود کشی کرد.

سازمان تجارت جهانی در سایت اینترنتی خود، این سازمان را اینطور معرفی می کند که تنها سازمان جهانی است که قوانین تجاری بین کشورها را تنظیم نموده و هدفش کمک به تولید کنندگان محصولات، خدمات، و صادر کنندگان و واردکنندگان است. اما عملا و بر حسب آمارها و بررسیهای متعدد ثابت گشته است که سیاستهای سازمان مزبور تنها در دایره حمایت از تولیدکنندگان باقی نمانده و نتایج بسیار مخربی بر زندگی مردم فقیر داشته است. سیاست ها و مقررات WTO، زمین کشاورزان بومی را از دستشان بیرون آورده، اتحادیه ها را از سازماندهی باز داشته، در نابودی محیط زیست در کشورهای فقیر دست داشته، در هر چه بیشتر خصوصی کردن خدمات تلاش کرده و غالبا تحت تاثیر ودرمسیر منافع آمریکا می باشد. افزوده براین، سازمان مزبور پیروی از مقررات و برنامه های پیشنهادی خود برای کشورهای جهان سوم را به صورت اجبار درآورده است. این کشورها تنها در صورت رعایت فرامین و معیارهای اقتصادی WTO، موفق به کسب وام از بانک جهانی خواهند شد.

شکست کنفرانس "کنکون" به آنان که معتقدند در این سازمان می توان اصلاحاتی به وجود آورد ثابت کرد که این اصلاحات نمی تواند صورت بگیرد. این برای جنبش ضد جهانی سازی موقعیت مناسبی را  پدید می آورد  تا هرچه بیشتر علیه سیاست های این سازمان افشاگری کرده و کارگران و کشاورزان فقیر را به مبارزه با روند جهانی سازی بر انگیزد.