اطلاعات پايه‌ای درباره‌ی اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی

سايت ايران و جامعه اطلاعاتي

پيش‌زمينه

اتحاديه‌ی بين‌المللی ارتباطات راه‌دور (International Telecommunication Union) براساس مصوبه‌ی شماره‌ی 73 (اجلاس سال 1998 در شهر مينياپوليس)، از دبيرکل اتحاديه خواست تا موضوع برگزاری يک اجلاس جهانی پيرامون جامعه اطلاعاتی را با کميته‌ی اجرايی هماهنگی سازمان ملل متحد (ACC) ـ که اينک به هيئت اجرايی اصلی سازمان ملل متحد (CEB) تغيير نام داده ـ مطرح کند و نتيجه را به اطلاع شواری اتحاديه برساند.

دبيرکل اتحاديه، در نشست سال 1999 شورای اتحاديه، گزارش داد که کميته‌ی اجرايی هماهنگی سازمان ملل نسبت به برگزاری اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) واکنش مثبت نشان داده و بسياری از ديگر سازمان‌ها و مؤسسات نيز علاقه‌ی خود را به همکاری جهت تدارک و برگزاری اين اجلاس ابراز داشته‌اند. به اين ترتيب، تصميم گرفته شد که اين اجلاس زير نظارت عالی دبير کل سازمان ملل متحد و با رهبری تدارکاتی اتحاديه بين‌المللی ارتباطات‌راه‌دور برگزار گردد.

در سال 2001، شواری اتحاديه بين‌المللی ارتباطات‌راه‌دور تصميم گرفت که اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) را در دو مرحله برگزار کند: مرحله اول از 10 تا 12 دسامبر سال 2003(15 تا 17 آذر 1382) در شهر ژنو در کشور سوئيس، و مرحله‌ی دوم از 16 تا 18 نوامبر سال 2005(25 تا 23 آبان 1384) در شهر تونس در کشور تونس.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مصوبه‌ی 183/56 از روالی که شورای اتحاديه‌ی بين‌المللی ارتباطات راه‌دور برای برگزاری اجلاس اتخاذ کرده بود،‌حمايت کرد. در اين مصوبه همچنين از نقش رهبری اتحاديه در برگزاری اجلاس و تدارک و آماده‌سازی آن، با همکاری ساير سازمان‌ها و گروه‌های علاقه‌مند، پشتيبانی شده است.

در مصوبه‌ی 183/56 مجمع عمومی سازمان ملل متحد همچنين توصيه شد که تدارک برگزاری اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) از طريق يک «کميته‌ی تدارک» متشکل از دولت‌های مختلف صورت گيرد. وظيفه‌ی اين کميته اين است که دستور کار اجلاس را تعيين کند، در مورد شرکت ديگر گروه‌های ذينفع در اجلاس تصميم‌گيری کند، و پيش‌نويس «بيانيه‌ی اصول» و همچنين پيش‌نويس «نقشه‌ی عمل» را تهيه نمايد. در مصوبه‌ی 183/56 از اتحاديه بين‌المللی ارتباطات‌راه‌دور درخواست شد که مديريت هيئت‌اجرايی اجلاس را برعهده گيرد و دولت‌ها را به شرکت فعال در مراحل تدارکاتی اجلاس و حضور در بالاترين سطح ممکن در خود اجلاس فراخواند.

در مصوبه‌ی 183/56 مجمع عمومی سازمان ملل متحد، همچنين همه‌ی نهادهای سازمان ملل که با اين موضوع مرتبط هستند و همه‌ی سازمان‌های بين‌دولتی، از جمله مؤسسات بين‌المللی و منطقه‌ای، سازمان‌های غيردولتی، جامعه مدنی و بخش خصوصی به همياری و مشارکت فعال در تدارکات بين‌دولتی برای برگزاری اجلاس و همچنين شرکت در خود اجلاس تشويق شده‌اند.

چالش

جامعه‌ی اطلاعاتی جهانی با سرعتی سرسام‌آور در حال تحول است. ارتباطات‌راه‌دور، خبرپراکنی چندرسانه‌ای و فناوری‌های اطلاعاتی وارتباطاتی با شتابی فزاينده به سوی همگرايی می‌روند و در اين مسير، محصولات و خدمات نوين و همچنين شيوه‌های نوينی در تجارت و کسب‌وکار به وجود می‌آورند. در اين ميان، شاهد فوران فرصت‌های جديد تجاری، اجتماعی و حرفه‌ای، و گشوده شدن بازارهای نوين به روی رقابت، سرمايه‌گذاری، و مشارکت‌های خارجی هستيم. در حالی که جامعه صنعتی قرن بيستم به سرعت جای خود را به جامعه‌ی اطلاعاتی قرن بيست‌ويکم می‌دهد، جهان نوين تحولی بنيادين را از سر می‌گذراند. اين تحول پويا نويد يک دگرگونی بنيادين را در تمام جنبه‌های زندگی ما می‌دهد؛ دگرگونی و تحول در زمينه‌هايی همچون: نشر دانش، تعامل اجتماعی، رويه‌های اقتصادی و تجاری، مسائل سياسی، رسانه‌ها، آموزش‌وپرورش، بهداشت، تفريحات و سرگرمی و... ما در واقع در ميانه‌ی انقلابی قرار گرفته‌ايم که شايد بتوان آن را بزرگترين انقلابی دانست که بشر تاکنون تجربه کرده است. برای آن که جامعه‌ی جهانی از اين انقلاب بهره‌مند شود، لازم است که رشد موفق و مداوم اين تحول مورد مباحثات جهانی قرار گيرد.

فرصت

اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) فرصتی يگانه برای همه‌ی گروه‌های اصلی اثرگذار و اثرپذير جامعه‌ی اطلاعاتی است تا در بالاترين سطح گردهم‌آيند و به درک بهتری از اين انقلاب و اثرات آن بر جامعه‌ی بين‌المللی دست يابند. قصد از برگزاری اين اجلاس گردآوردن سران حکومت‌ها، رؤسای مؤسسات سازمان ملل متحد، رهبران صنايع، سازمان‌های غيردولتی، نمايندگان رسانه‌ها و جامعه مدنی، در يک رويداد واحد بين‌المللی است تا از اين طريق همه‌ی طرف‌های ذينفع به درک مشترکی از نقش خود برسند؛ نقشی که تضمين‌کننده‌ی استقرار عملی جامعه اطلاعاتی در سراسر جهان به گونه‌ای هموار و هماهنگ است.

دستاورد اجلاس

آنچه انتظار می‌رود از اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) به دست آيد، رسيدن به يک اراده‌ی سياسی روشن و تصويب يک بيانيه‌ی اصولی و يک نقشه‌ی مشخص عملی برای دستيابی به هدف‌های جامعه اطلاعاتی است که منعکس کننده‌ی منافع گوناگون همه‌ی گروه‌های ذينفع باشد. به روشنی پيداست که رسيدن به چنين دستاوردی، با اين ماهيت و وسعت بلندپروازانه، مستلزم همکاری و مشارکت همه‌ی نهادهای عمومی و خصوصی است؛ مشارکتی که همگان به شدت و فعالانه به آن فراخوانده می‌شوند.

کميته‌ی عالی سازما‌ندهی اجلاس

يک «کميته‌ی عالی سازماندهی اجلاس»، به سرپرستی کوفی‌عنان، دبيرکل ملل متحد و رئيس «هيئت اجرايی اصلی هماهنگی سازمان ملل متحد»، تشکيل شده است.

کار اين کميته، هماهنگ کردن تلاش‌های بين‌المللی اعضای خانواده‌ی سازمان ملل متحد در تدارک، سازماندهی، و برگزاری اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی است. تمام اعضای «کميته‌ی عالی سازماندهی اجلاس»، کوشيده‌اند تا اطلاعات مشخصی درباره‌ی فعاليت‌های خود ارائه دهند که به روشن‌تر شدن موضوع‌های اجلاس کمک خواهد کرد. «کميته‌ی عالی سازماندهی اجلاس» به طور مستقيم به «هيئت‌اجرايی اصلی هماهنگی‌های سازمان ملل متحد» گزارش می‌دهد و بر کار «دبيرخانه اجرايی» اجلاس نظارت دارد.

ترکيب «کميته‌ی عالی سازماندهی اجلاس»

اين کميته مرکب از نماينده‌ای از سوی دبيرکل ملل متحد و روسای اجرايی سازمان‌ها و موسسات تخصصی سازمان ملل متحد است. اين سازمان‌ها و مؤسسات عبارتند از: FAO (سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد)، IAEA (آژانس بين‌المللی انرژی اتمی)، ICAO (سازمان بين‌المللی هوانوردی کشوری)، ILO (سازمان بين‌المللی کار)، IMO (سازمان دريانوردی بين‌المللی)، ITU (اتحاديه بين‌المللی ارتباطات‌راه‌دور)، UNCTAD (کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد)، UNDP (برنامه‌ی عمران ملل متحد)، UNEP (برنامه‌ی محيط‌زيست ملل متحد)، UNESCO (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد)، UNHCR (کميساريای عالی پناهندگی ملل متحد)، UNIDO (سازمان توسعه صنعتی ملل متحد)، UPU (اتحاديه جهانی پست)، WHO (سازمان بهداشت جهانی)، WIPO (سازمان جهانی مالکيت معنوی)، WMO (سازمان هواشناسی جهانی). دبيرکل WTO (سازمان تجارت جهانی)، دبير اجرايی UNITAR (مؤسسه‌ی آموزش و پژوهش ملل متحد)، دبيران اجرايی شوراهای اقتصاد منطقه‌ای سازمان ملل متحد و رئيس بانک جهانی نيز از ديگر اعضای «کميته‌ی عالی سازماندهی اجلاس» هستند. دبيرکل «اتحاديه‌ی بين‌المللی ارتباطات‌راه‌دور» رياست «کميته‌ی عالی سازماندهی اجلاس» را برعهده دارد.

دبيرخانه اجرايی اجلاس

مدير اجرايی: آقای «پيير گاين»

معاون مدير اجرايی: آقای «آرت لوين»

دبيرخانه اجرايی اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی تحت سرپرستی «کميته‌ی عالی سازماندهی اجلاس» تشکيل شد تا به تدارک اجلاس کمک کند. اين دبيرخانه در مرکز «اتحاديه‌ی بين‌المللی ارتباطات‌راه‌دور» در ژنو مستقر است و وظايف زير را برعهده دارد:

ارائه توصيه در همه‌ی جنبه‌های تدارک اجلاس

آماده‌سازی گزارش‌های پيشرفت کار تدارک اجلاس

تهيه يک طرح عملياتی و برنامه زمانبندی برای تدارک اجلاس

به دست آوردن حمايت‌های مالی و پولی از اجلاس

ترکيب دبيرخانه اجرايی

شماری از سازمان‌های مختلف، از جمله وزارت‌خانه‌های کشورهای مختلف، شرکت‌های خصوصی، مؤسسات سازمان ملل متحد، و سازمان‌های غيردولتی، کارشناسانی را به دبيرخانه اجرايی اجلاس به صورت پاره‌وقت و تمام وقت اعزام کرده‌اند. ترکيب کارکنان دبيرخانه اجرايی به اين شکل است:

· کارکنانی از کشورهای عضو

· کارکنانی از مؤسسات تخصصی ملل متحد که عضو «کميته‌ی عالی سازماندهی اجلاس» هستند

· کارکنانی از بخش خصوصی

· کارکنانی از سازمان‌های غيردولتی و جامعه مدنی

دبيرخانه‌های اجرايی کشورهای ميزبان

کشورهای سوئيس و تونس نيز دبيرخانه‌های اجرايی خاص خود را برای اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی تشکيل داده‌اند.

پايگاه اينترنتی دبيرخانه اجرايی سوئيس

http://www.wsisgeneva2003.org/

چه کسانی در اجلاس شرکت می‌کنند؟

همه دولت‌ها، صرفنظر از ميزان درآمد ملی و سطح تأسيسات زيربنايی آنها، در جامعه اطلاعاتی سهمی دارند. دولت‌ها، در بهره‌مندی همگان از مزايای جامعه اطلاعاتی نقشی مهم دارند و اين نقش را از طريق خط‌مشی‌ها و برنامه‌های توسعه‌ی ملی و بين‌المللی برای رويارويی با مشکلات جامعه اطلاعاتی ايفا می‌کنند. دولت‌ها در تلاش خود برای حفظ منافع عمومی می‌توانند آگاهی را افزايش دهند، دسترسی همگانی به اطلاعات را تسهيل کنند، و همچنين می‌توانند شالوده‌هايی را پی‌بريزند که همه شهروندان از ثمرات فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی در بهبود کيفيت زندگی، خدمات اجتماعی و رشد اقتصادی بهره‌مند شوند.

بخش خصوصی

بخش خصوصی، در کنار دولت‌ها و جامعه مدنی، با ارائه‌ی الگوهای باصرفه‌ی اقتصادی می‌تواند نقش بسيار فعالی در تحقق اهداف توسعه که در دستور کار جهانی قرار دارد ايفا کند. همکاری و همراهی بخش خصوصی در ايجاد شرايط مادی برای دسترسی همگانی به اطلاعات و بهره‌مندی همگانی از خدمات ارزش‌افزوده‌ی فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی، بسيار حائز اهميت است. حضور بخش خصوصی در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی مايه‌ی تشويق رشد اقتصادی و مشارکت‌های جديد، انتقال فناوری، افزايش آگاهی‌ها نسبت به فناوری‌های جديد، ايجاد انگيزه در توسعه‌ی توانايی‌های محلی و پديد آمدن فرصت‌های اشتغال برای متخصصان می‌شود.

«کميته‌ی هماهنگی طرف‌های گفتگوی تجاری» که رياست آن بر عهده‌ی «اتاق بازرگانی بين‌المللی» است، راه ورود بخش خصوصی به اجلاس را هموار می‌کند. برای اطلاعات بيشتر درباره‌ی مشارکت و حضور جامعه‌ی بازرگانی و تجاری به اين نشانی مراجعه کنيد.

جامعه مدنی

جامعه مدنی در تعيين پيامدهای فرهنگی و اجتماعی روندهای جاری و در جلب توجه همگان به لزوم مسئوليت‌پذيری دموکراتيک در گزينه‌های استراتژيک در همه‌ی سطوح نقش فعالی ايفا می‌کند. تنوع جامعه مدنی و گاهی شيوه‌ی ورود عملی به مسائل، باعث شده است که جامعه مدنی يک بازيگر اصلی در مشارکت‌های بين‌المللی نوين که دبيرکل ملل متحد فراخوان آن را داده است شود.

خانواده‌ی سازمان ملل متحد

اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی فرصتی يگانه دراختيار جامعه جهانی می‌گذارد تا به سرنوشت مشترک خود بينديشيم و آن را به بحث بگذاريم و آن را شکل دهيم؛ آن هم در عصری که همه کشورها و مردمان به‌طرز بی‌سابقه‌ای در تماس و ارتباط با يکديگر قرار گرفته‌اند. سازمان‌های خانواده‌ی ملل متحد با گردهم‌آوردن دولت‌های عضو و همچنين بخش‌خصوصی و نهادهای بين‌المللی و جامعه‌ی بين‌المللی در راستای اهداف مشترک، در واقع به عنوان تسريع‌کننده‌ی تحولات عمل می‌کنند. سيستم سازمان ملل متحد و مؤسسات تخصصی آن با تمام وجود در سازماندهی و برگزاری اجلاس که رهبری آن با «اتحاديه بين‌المللی ارتباطات راه‌دور» است، مشارکت خواهند کرد.

زمان و مکان اجلاس

اجلاس تحت سرپرستی عالی «کوفی عنان» دبيرکل ملل متحد، و به رهبری «اتحاديه‌ی بين‌المللی ارتباطات راه‌دور»، و با همکاری ديگر مؤسسات مرتبط ملل متحد، در دو مرحله برگزار خواهد شد:

مرحله اول: ژنو سال 1382

نخستين مرحله اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی در شهر ژنو و به ميزبانی دولت سوئيس از تاريخ 10 تا 12 دسامبر سال 2003 (15 تا 17 آذر 1382) برگزار می‌شود. در اين اجلاس به طيف وسيعی از موضوع‌های مربوط به جامعه اطلاعاتی پرداخته می‌شود و دو سند «بيانيه اصول» و «نقشه‌ی عمل» که در آن انواع موضوع‌های مربوط به جامعه اطلاعاتی طرح خواهد شد، به تصويب می‌رسد.

مرحله دوم: تونس 1384

دومين مرحله اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی در شهر تونس و به ميزبانی دولت تونس از تاريخ 16 تا 18 نوامبر سال 2005(25 تا 23 آبان 1384) برگزار می‌شود. در اين مرحله، موضوع‌های مربوط به توسعه کانون توجه خواهد بود و در اين اجلاس پيشرفت‌هايی که صورت گرفته ارزيابی خواهد شد و در صورت لزوم «نقشه‌ی عمل» ديگری به تصويب خواهد رسيد.

****کميته ملي اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي چيست و اعضاي آن چه کساني هستند؟

با توجه به اهميت موضوع جامعه اطلاعاتي و چهره جديدي كه در اثر مباني نظري اين موضوع در روابط كشورها پديد خواهد آمد و نظر به تأثير كنفرانس سران در شكل گيري جامعه اطلاعاتي، كميته اي براي بررسي نقطه نظرات ايران در زمينه جامعه اطلاعاتي تشكيل شده است. اين كميته تاكنون پيش نويس نظرات ايران را تهيه كرده و از كليه دست اندركاران درخواست نموده نظرات تكميلي خود را ارائه دهند.

اعضاي كميته ملي اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي عبارتند از:

مهندس جهانگرد؛ دبير شوراي عالي اطلاع رساني

دكتر توكل؛ دبير كميسيون ملي يونسكو

دكتر معتمدنژاد؛ استاد دانشگاه علامه طباطبائي

مهندس انتظاري؛ مدير دفتر فنآوري اطلاعات پژوهشگاه علمي‌وصنعتي

دكتر غريبي؛ رئيس مركز اسناد و مدارك علمي

مهندس پازري؛ دبير كميته

همچنين مسئوليت هماهنگي با اجلاس به عهده وزارت امورخارجه است كه براي اينكار كميته هماهنگي متشكل از مديران و كارشناسان معاونت حقوقي و بين المللي وزارت امورخارجه، دفتر امور اقتصادي و تخصصي و نمايندگي دائم ايران در ژنو تشكيل يافته است.