|
كشاورزي، بخش بي دفاع
اطلاعات اعلام شده از جلسه غيرعلني مجلس و آمارهاي ارائه شده در آن،
نگراني ها از وخامت اوضاع معيشتي ميليو
ن
ها خانوار ايراني شاغل در بخش كشاورزي را به شدت افزايش مي دهد: ظرف سه
سال گذشته، توليدكنندگان ايراني به طور اعم و شاغلان بخش كشاورزي به
طور اخص، از بابت افزايش واردات كشور از جمله واردات مواد غذايي،
همواره تحت فشار بوده اند.اينك، بي مهري آسمان و نيز برخي تدبيرها در
بهره برداري بيش از حد منابع آبي براي توليد برق طي زمستان سال گذشته،
اين فشار را به گونه اي هشداردهنده مضاعف مي كند. از يك سو، اقدام دولت
براي حفظ توازن توليد با مصرف اينك، ناگزير از افزايش واردات مواد
غذايي و پرداخت يارانه به مصرف داخلي است و از سوي ديگر گراني شديد
مواد غذايي در سطح بين المللي، به افزايش مقدار يارانه ريالي پرداخت
شده دولت مي انجامد كه جز افزايش كسري بودجه، برداشت از صندوق ذخيره
ارزي و سرانجام به اوج گيري متقابل نرخ تورم، حاصلي ندارد.
در
سمت توليدكننده نيز همين تناقض برقرار است، زيرا افزايش واردات و شدت
گرفتن خشكسالي، معيشت معمولي ميليون ها خانوار شاغل در بخش كشاورزي را
به خطر مي اندازد و دولت را ناگزير مي كند تا به اين بخش نيز يارانه
بدهد كه الزاما به همان نتايج يعني شدت گرفتن نرخ تورم منجر مي شود.
افزايش تورم، خود عامل اصلي نابودشدن فقيران و افزايش شكاف طبقاتي است.
انصاف اين است كه بروز خشكسالي داخلي و تورم 60 درصدي قيمت مواد غذايي
جهاني ظرف يكسال اخير، هر دو بلاهايي خارج از كنترل دولت نهم هستند و
در جهت مقابله با آن ها، جز ياري دولت در تخفيف بحران كاري نبايد كرد.
اما همان انصاف نيز حكم مي كند كه بسيار پيش از اين خشكسالي، دولت نهم
بر شدت واردات كشور به ويژه مواد غذايي چنان افزوده بود كه ايران را به
يك واردكننده خالص غذا تبديل و كشور را در برابر نوسانات احتمالي- از
جمله تورم جهاني- آسيب پذيرتر كرده بود. همچنين، انحراف علني و آگاهانه
دولت از استراتژي انضباط اقتصادي مندرج در برنامه چهارم كه با همراهي
خواسته يا ناخواسته مجلس تقريبا در همه موارد همراه بود، لگام تورم را
گسيخت و آن را پس از چند سال آرامش نسبي در قيمت ها به مشكل اصلي كشور
مبدل كرد. اكنون نيز بحران هاي فزآينده و
اوج گيرنده اقتصادي و معيشتي در داخل، فشار اصلي را بر گرده فقيرترين و
محروم ترين اقشار ملت ايران- اعم از توليدكننده يا مصرف كننده- وارد مي
آورد. براي حل اين بحران ها يا دست كم كاهش فشار آن
بر
مردم، دولت را بايد به پذيرش اصول كارشناسي تعطيل شده در سه سال اخير
دعوت كرد. با پافشاري بر اشتباهات گذشته كه در كم تر از سه سال كار
كشور را به اينجا رسانده، حل مشكلات ممكن نخواهد بود. راه چاره، پذيرش
اصول علم اقتصاد، بازگشت به روح حاكم بر برنامه چهارم مبني بر انضباط
اقتصادي، كوچك كردن دولت، كاستن از دخالت دولت در اقتصاد ، سپردن امور
به نهادهاي تخصصي در درون دولت است. چنانكه تجربه نيز نشان داده با
روحيه و رفتار اپوزيسيون نمي توان كشورداري كرد.
آمارهاي نگران كننده در جلسه غيرعلني يكشنبه مجلس اعلام شد
فرزانه
تهراني: تنها پس از سه سال خودكفايي در توليد گندم و صادرات آن در يكي
دو سال گذشته، با تداوم روند خشكسالي در سال جاري و كاهش توليد محصولات
كشاورزي امسال پنج ميليون تن گندم وارد كشور خواهد شد.
طرح خودكفايي گندم در دولت هشتم كليد خورد از سال 1383، ايران از فهرست
فائو به عنوان واردكنندگان عمده گندم جهان خارج شد و روند واردات اين
محصول كاهش يافت. حتي سال گذشته ايران وارد عرصه صادرات آن شده بود.
اما در سال جاري با خشكسالي ناگهاني معادلات خودكفايي به هم خورد و طبق
نظر فعالان و كارشناسان بخش براي تامين نياز داخل به پنج ميليون تن
گندم وارداتي نياز است. پيش از اين كارشناسان طرح خودكفايي گندم را
اقدامي غيركارشناسي ارزيابي كردند كه در صورت بروز خشكسالي عدم موفقيت
آن به خوبي نشان داده خواهد شد. اما اسكندري وزير فعلي كشاورزي و مجري
طرح خودكفايي گندم همواره آن را يك نقد غيرمنصفانه ارزيابي مي كرد. هم
اكنون دولت در مقابله با بحران خشكسالي و كمبود در بازار، وزارت
بازرگاني را مكلف به واردات دو ميليون تن گندم كرد. ضمن آن كه وزارت
بازرگاني بايد نسبت به واردات جو، روغن، شكر، گوشت و ميوه نيز اقدام
كند.
-
خودكفايي گندم مصنوعي بود
عيسي كلانتري دبيركل خانه كشاورز و وزير اسبق كشاورزي در گفت وگو با
«سرمايه» با بيان اين كه «امسال حداقل به پنج ميليون تن گندم وارداتي
نياز داريم»، گفت: «ايران در منطقه خشك و نيمه خشك دنيا قرار دارد،
يعني خشكسالي و ترسالي جزو پديده هاي غيرمتقربه در ايران نيستند. اما
با توجه به اين كه ما سرمايه گذاري لازم را براي تامين آب، مصرف و حتي
تقسيم بندي آن در كشور نكرده ايم در سال هايي كه ميزان بارندگي كم تر
از حدمتوسط است مشكل پيش مي آيد و در زمان هايي كه ميزان بارندگي بيش
از 20 درصد كاهش پيدا كند لطمات آن واقعا اجتناب ناپذير است و كشاورزان
خسارات سنگيني را متحمل مي شوند.» كلانتري كه از منتقدان جدي طرح
خودكفايي گندم است، اظهاركرد: «شعار خودكفايي گندم از ابتدا يك حرف
غيركارشناسي بود و ما سرمايه گذاري لازم در اين مورد انجام نداده ايم
كه بخواهيم خودكفا شويم.» كلانتري تاكيد كرد: «در سال هايي كه خودكفا
شديم جابه جايي كشت صورت گرفته بود. يعني براي حمايت از خودكفايي، حدود
نيم ميليون مترمربع از اراضي كشت آبي محصولات ديگر به زيركشت گندم رفت
و در مقابل در توليد ساير محصولات با كمبود شديد مواجه شديم و ناچار
شديم با وجود بارندگي هاي خوب سه سال گذشته، حتي سيب زميني، حبوبات و
پنبه را وارد كنيم، در حالي كه ما حتي در سال هاي كم آبي، هرگز پنبه و
حبوبات وارد نمي كرديم.»
وزير اسبق جهاد كشاورزي يادآور شد: «براي خودكفايي در توليد گندم، كشت
علوفه، يونجه و جو كاهش پيدا كرد و كشت گندم افزايش يافت. اين خودكفايي
مصنوعي به وجود آمده بود و توجيه اقتصادي و اجتماعي نداشت.»
به
گفته او در شرايط كنوني كاهش 70 درصدي توليد ديم گندم و حداقل حدود 20
درصد كاهش در توليد كشت آبي را پيش بيني مي كنيم. اين به معناي آن است
كه دو ميليون تن واردات هم پاسخگوي كمبود گندم در كشور نيست و به مراتب
بايد بيش از اين مقدار گندم وارد كنيم.»
كلانتري اذعان كرد: «امسال حداكثر 65 تا 70 درصد سال گذشته توليد
خواهيم داشت كه معادل پنج تا شش ميليون تن واردات گندم به كشور است.»
كاهش
40 درصدي توليد
در
حالي كه مسوولان وزارت جهاد كشاورزي خشكسالي را به فال نيك گرفته و
عنوان مي كنند كه با پيش آمدن شرايط ويژه خشكسالي سعي داريم با استفاده
از آب هاي پشت سدها بخش بيش تري از اراضي را به كشت آبي تبديل كنيم،
مسوولان وزارت بازرگاني از عواقب خشكسالي در سال جاري صحبت مي كنند.
پارسانيا، معاون وزير بازرگاني در اين رابطه به ايسنا گفت: «امسال با
توجه به پيش بيني خشكسالي احتمال كاهش توليد در كشت گندم ديم وجود دارد
و پيش بيني مي شود در توليد آن 30 تا 40 درصد تاثير داشته باشد.»
او
احتمال كاهش شش ميليون تني توليد گندم را بدبينانه برآورد اما در خوش
بينانه ترين حالت آن را سه ميليون تن پيش بيني مي كند.
پارسانيا تصريح كرد: «در شرايط فعلي بايد هشدار اسراف در مصرف نان جدي
گرفته شود و به سمت مديريت مصرف حركت كرد.»از سوي ديگر، گرم شدن هوا و
بروز خشكسالي محصولات ديگر را نيز تحت تاثير قرار خواهد داد. كشت برنج
كه به آب فراوان نياز دارد، از جمله اين محصولات است. افزايش قيمت
جهاني برنج از ابتداي سال جاري، بازار آشفته اي را براي اين محصول به
وجود آورده است در صورتي كه امسال توليد اين محصول كاهش يابد، روند
آشفتگي و افزايش قيمت ها نيز كماكان ادامه خواهد داشت. همچنين طبق نظر
سازمان هواشناسي گرم شدن زمين در سال جاري 15 تا 20 درصد محصول جو را
از بين مي برد و بايد از هم اكنون به فكر تدارك اين محصول بود.
طبق برنامه دولت به مجلس، مقرر شده بود خودكفايي جو در سال زراعي
85-84، ذرت در سال 86-85، برنج و شكر در سال 87-86 و روغن در سال 88-87
محقق شود. اما خودكفايي در هيچ يك از محصولات نامبرده حتي در سال هاي
آبي و ترسالي نيز محقق نشد و با شرايط خشكسالي كنوني رسيدن به اهداف
برنامه دور از ذهن به نظر مي رسد.
جدول زير بر اساس ميزان توليد كشور در سال هاي پرآبي تهيه شده و نشان
مي دهد كه حتي اگر كشور با خشكسالي مواجه نمي شد، در نهايت در سال 2014
كشور با فاصله اي در حد سه ميليون تن بين مصرف و توليد گندم مواجه مي
شد. در اين طرح خودكفايي گندم شكست خورده به نظر مي رسد.
منبع
: سرمایه
|
