|
کارگرانى که آرام‌آرام می‌ميرند؛ پسرکان و دخترکان کم سن و سال پشت
دارهاى قالى نشسته‌اند
گزارش از: سید خلیل سجادپور
يک
کارگر 25 ساله، پس از دو ماه کار در يک کارگاه صحافى احساس کردم پاهايم
سوزن‌سوزن مي‌شود و به تدريج کاملا" فلج شدم. يک متخصص طب‌کار: 3سال
قبل 5نوجوان دچار فلج کفاشان شدند و در همين مدت 5 مورد مرگ ناشى از
بيمارى سيليکوزيس در کشور داشتيم. هنوز درصد عمده‌اى از بيماري‌هاى
شغلى توسط نظام سلامت ما تشخيص داده نشده و يا اگر تشخيص داده مي‌شود،
گزارش نمي‌شود .يک مقام مسئول در وزارت بهداشت: طبق مادهء 85 قانون کار
صيانت از کارگر به عهدهء کارفرماست و کارفرما بايد محيط مناسب را براى
کارگران فراهم کند.
مديرکل سابق مرکز سلامت محيط وزارت بهداشت: هنوز هيچ آمار خاصى از
کارگاههاى پرخطر نداريم و فقط مي‌توانيم هشدار دهيم .يک متخصص مغز و
اعصاب: دولت بايد علاوه بر افزايش وظايف نظارتى خود از بيماران کار نيز
حمايت مالى بيشترى کند. يک مقام مسئول در وزارت کار و امور اجتماعى:
طبق مادهء 92 قانون کار حداقل بايد سالى يکبار از شاغلين در مراکز
خطرزا، معاينهء پزشکى شود و براى آنها پروندهء پزشکى تشکيل شود.
تاريکى و بوى غم حس ناخوشايندى را به انسان منتقل مي‌کند. بايد چند
لحظه‌اى همانجا بالاى پله‌ها بايستى تا چشمانت به تاريکى عادت کند و
بعد وارد زيرزمين شوى. جلوتر که مي‌روى بوى غم با بوى عجيب ديگرى درهم
مي‌آميزد که بعدا" مي‌فهمى اين بوى نخ و پشم است. دورتادور زيرزمين 5
دار قالى آويخته‌اند و پسرکان و دخترکان کم سن و سال پشت دارها
نشسته‌اند و در آن نور کم و فضاى نمناک با آواز يکنواخت و مرثيه گونهء
راهنمايشان تار و پود مي‌زنند و گره پشت گره مي‌اندازند. اينجا نه,نقش
خاطره مي‌زنند, و نه,از عشق تار و پود مي‌بافند,. اين بچه‌ها، اين
کارگران کوچک، اينجا در بدترين شرايط، پشت سر هم و روزى هزاران بار،
لحظه‌هاى مردهء خود را مي‌شمارند. آنها اينجا، آرام‌آرام مي‌ميرند. چه
بسيار کارگاههاى کوچک و زيرپله‌اى در جاي‌جاى اين شهر وجود دارد که
کارگران کوچک و بزرگ از سر ناچارى در بدترين شرايط در آنجا مشغول کار
مي‌باشند و هيچ‌کس، حتى بازرسان تأمين اجتماعى و ادارهء کار از وجود
آنها مطلع نيست. گويا همه، آنها را ناديده گرفته‌اند. واقعيت اين است
که امروزه رشد روزافزون جمعيت و مصرف بيش از اندازه، استفاده از انواع
ماشين‌آلات، تجهيزات، فرآيندها و مواد شيميايى و... امرى گريزناپذير
شده است. صنعتى شدن و توليد فزاينده مخاطرات گوناگونى را براى نيروى
کار به ارمغان آورده و موجب شده نيروى کار در معرض عوامل زيان‌آور
بسيارى قرار گيرد، عواملى که جزء جدايي‌ناپذير صنعت و توليد به شمار
مي‌آيند و همواره تندرستى نيروى کار را تهديد مى کنند. نيروى کار هر
کشور، به ويژه کشورهاى در حال توسعه، بخشى پراهميت از سرمايه ملى
دانسته شده و از پايه‌هاى توسعه اقتصادى و اجتماعى انگاشته مي‌شود. از
اين رو حفاظت از تندرستى نيروى کار و بهسازى محيط کار از اهميتى شايان
توجه برخوردار است. متاسفانه علي‌رغم همه تاکيدات انجام شده در زمينه
حفظ و ارتقاى سلامت نيروى کار و تاثيرات اين مسئله در افزايش بهره‌ورى
سازمانها، هنوز بسيارى از کارفرمايان و مديران به اين مقوله توجه کافى
ندارند بطوري‌که سالانه شاهد موارد زيادى از بيماري‌ها و حوادث ناشى از
کار در کشور هستيم که علاوه بر ايجاد مشکلات اجتماعي، اقتصادى براى
افراد آسيب‌ديده، ضرر و زيان فراوانى را بر اقتصاد کشور وارد مي‌کند.
جوان 25 ساله‌اى که به دليل ابتلا به بيمارى ,فلج کفاشان, در بيمارستان
بسترى شده است به ما مي‌گويد: من حدود 2 ماه در يک کارگاه مشغول به کار
شدم و با دستانم از چسبهاى شيميايى براى صحافى کتابها استفاده مي‌کردم
که پس از مدت کوتاهى احساس کردم پاهايم سوزن‌سوزن مي‌شود و هرازگاهى
حالتى مانند برق‌گرفتگى رخ مي‌دهد. وى اضافه مي‌کند: در اين مدت دچار
تنگي‌نفس نيز شده بودم و در پاهايم احساس سوزش مي‌کردم که بعد ازگذشت
چند روز ديگر ضعف عضلانى پيدا کردم و دستها و پاهايم فلج شد تا جايى که
حتى نتوانستم پاهايم را جمع و يا باز کنم وقتى به پزشک مراجعه کردم او
تشخيص داد که من به بيمارى,فلج کفاشان, مبتلا شده‌ام.
رضا.د جوان 20 ساله ديگرى نيز که به اين بيمارى دچار شده است مي‌گويد:
در يک کارگاه کفاشى مشغول به کار بودم اما اين شغل را بيشتر از 3 ماه
نتوانستم ادامه بدهم چرا که پس از مدت کوتاهى سوزش‌هاى شديدى را ابتدا
در زانوهايم احساس کردم و براى همين منظور کارم را ترک کردم اما چند
روز بعد از ترک کار ديگر نتوانستم پاهايم را حرکت بدهم. پزشک معالج
علاوه بر درمان دارويي، درمانهاى توانبخشى را نيز برايم تجويز کرده است
اما پزشکان مي‌گويند در اين بيمارى احتمال بهبودى کامل بسيار کم است.
ولى با توجه به اينکه کارگران زيادى در محيط‌هاى مشابهى مشغول به کار
هستند و گويا کارفرمايان نيز به اثرات مخرب محيطى توجه چندانى ندارند،
اين سوءال پيش مي‌آيد که عامل بيماري‌هايى از اين دست چيست؟
فلج کارگران
يک
متخصص طب‌کار و بيماري‌هاى شغلى درخصوص اين بيمارى به ما مي‌گويد: ,فلج
کفاشان, يک بيمارى شغلى است که بر اثر مواجهه با يک ماده شيميايى به
نام,ان هگزان, بروز مي‌کند. دکتر احسان رفيعي‌منش در تشريح اين ماده
شيميايى مي‌گويد: ان هگزان که از دسته حلالهاى آلى است در ساختمان
بسيارى از مواد شيميايى و از جمله چسبهاى صنعتى به کار مي‌رود و احتمال
مواجهه با آن در کارگاههاى کفاشي، صحافي، توليد وسايل چرمي،
پلاستيک‌سازي، لاستيک‌سازي، برخى صنايع شيميايى و... وجود دارد. در
فصل‌هاى سرد سال که فضاى اين کارگاه‌ها بسته بوده و اغلب تعداد زيادى
کارگر در فضايى محدود مجبور به انجام کار مي‌باشند و بخصوص اگر از
تهويه مناسبى هم برخوردار نباشد احتمال ايجاد بيمارى وجود دارد. اين
بيمارى منجر به علائم فلج اعصاب حسى حرکتى در اندام‌ها شده، که علايم
آن حتى بعد از قطع مواجهه نيز پيشرفت نموده، براى چندين ماه و حتى سال
فرد را دچار ناتوانى و از کارافتادگى مي‌کند و درمان اختصاصى براى آن
وجود ندارد. موارد مشابهى از اين بيمارى نيز حدود 3 سال قبل در
بيمارستانهاى دانشگاه تهران کشف شد که در آن مورد نيز تعداد 5 نوجوان
18-14 ساله به دليل کار در يک کارگاه کفاشى دچار فلج اندام‌ها شده
بودند. همچنين طى 3 سال گذشته 5 مورد مرگ ناشى از بيمارى سيليکوزيس در
کشور داشتيم که به علت استنشاق سيليس موجود در محصولات معدنى رخ داده
است. اين بيماران که همگى در گروه سنى زير 35سال بودند به علت کار در
کارگاههاى سنگ‌کوبى و قرار داشتن در فضايى آلوده به گردوغبار سيليس،
دچار بيمارى ريوى غيرقابل برگشت شده و به علت اختلال در عملکرد تنفسى
فوت کرده‌اند. موارد ذکر شده فقط تعداد کمى از بيماري‌هاى شغلى را
تشکيل مي‌دهند، چرا که درصد عمده‌اى از بيماري‌هاى شغلى توسط نظام
سلامت ما تشخيص داده نشده و يا اگر تشخيص داده مي‌شود، گزارش نمي‌شود.
بنابراين حجم مشکل بيش از آن است که ما مي‌بينيم، اما با اين وجود باز
هم به بيماري‌هاى ناشى از کار و محيط آن توجهى نمي‌شود.
وظيفه کارفرماها
حال با توجه به خطرناک بودن اين نوع از بيمارى و کارگران زيادى که با
اين نوع مواد شيميايى سروکار دارند اين سوءال پيش مي‌آيد که وظيفه
کارفرماها در قبال کارگرانى که در چنين محيط‌هايى مشغول به کار هستند
چيست؟
يک
مقام مسئول در وزارت بهداشت در پاسخ به اين سوءال مي‌گويد: به علت وجود
مواد استنشاقى سمى در مواد شيميايى مانند چسب که در کارگاههاى کفاشي،
صحافي، پلاستيک‌سازي، رنگ‌سازى و غيره وجود دارد، کارگران به انواع
بيماري‌هاى پوستي، ريوي، ضعف‌هاى عضلانى و... مبتلا مي‌شوند.
بنابراين کارفرمايانى که ازاينگونه مواد در کارخانه‌ها و يا کارگاه‌ها
استفاده مي‌کنند بايد اثرات زيان‌بار آن را براى کارگران تشريح کنند.
وى با اشاره به ماده 85 قانون کار تصريح مي‌کند: طبق اين قانون، صيانت
از کارگر به عهده کارفرماست که بايد محيط مناسب را براى کارگران فراهم
کند و نکات بهداشتى و ايمنى را به کار ببندد.
وى
يادآور مي‌شود: اين حق مسلم کارگر است که ترکيبات مواد شيميايى را که
از آنها استفاده مي‌کند و همچنين بيماري‌ها وعوارضى را که ممکن است اين
ماده شيميايى ايجاد کند، بشناسد و متخصصان مربوطه نيز بايد اينگونه
موارد را براى کارگر توضيح دهند.
با
توجه به اينکه در کشور ما افراد زيادى دربخش‌هاى صنعتى و توليدى با
مواد شيميايى خطرناکى مانند ,ان هگزان, سروکار دارند و سالانه تعداد
زيادى نيز به دليل عدم توجه کارفرمايان ونشناختن عوارض استفاده از
اينگونه مواد شيميايى به بيماري‌هاى مختلفى دچار مي‌شوند. آمار و ارقام
مي‌تواند کمک زيادى به حل مسئله کند ولى آيا آمار و ارقامى نيز درخصوص
افراد مبتلا شده به اين بيمارى و يا کارگاههاى خطرساز وجود دارد؟ دکتر
ميرمحمدى مديرکل سابق مرکز سلامت محيط وزارت بهداشت در اين خصوص به
خراسان مي‌گويد: در سال 83 و در يک کارگاه کفاشى در تهران تعدادى
نوجوان به دليل استفاده از چسبهاى شيميايى در محيط کار به بيمارى فلج
کفاشان مبتلا شدند که با کارفرما برخورد قانونى صورت گرفت و کارگاه
مذکور نيز تعطيل شد. درمشهد نيز نمونه‌هايى از اين بيمارى گزارش شد اما
هنوز آمار خاصى در اين خصوص نداريم. بنابراين در شرايط کنونى بايد به
کارفرماها هشدار بدهيم که انجام معاينات قبل از استخدام و معاينات
دوره‌اى به خاطر پيشگيرى از ابتلا به اينگونه بيماري‌هاست و بايد موضوع
پيشگيرى از خطرات در محيط کار در کشور جدى گرفته شود.
کارگران نياز به حمايت دولت دارند
دکتر آذرپژوه متخصص مغز و اعصاب که پزشک معالج 3 تن از مبتلايان به
بيمارى فلج کفاشان است نيز با اشاره به اينکه پيشگيرى موضوع مهمى در
اين بيمارى است به خراسان گفت: اصل اول پيشگيرى از بروز اينگونه
بيماري‌ها، رعايت نکات ايمنى و بهداشتى توسط کارفرماهاست و در قدم بعدى
بحث درمان مطرح مي‌شود.
وى
اضافه مي‌کند: در اين رابطه ما نياز به حمايت مسئولان داريم وآنها بايد
علاوه بر امور نظارتى در کارگاه‌ها در جهت درمان و هزينه‌هاى آن نيز به
بيماران کمک کنند.
بيمارى و حوادث شغلى
بيماري‌هاى شغلى با حوادث شغلى تفاوت دارند که هر يک بايد در جاى خود
مورد بحث و تجزيه و تحليل قرار گيرد و براى آنها چاره‌اى انديشيده شود.
در اين خصوص دکتر احسان رفيعي‌منش در گفتگو با خراسان گفت: بطور کلى در
ارتباط با عوارض ناشى از کار دو واژه به صورت جداگانه تعريف مي‌شود:
حوادث شغلى و بيماري‌هاى شغلى. تفاوت اين دو واژه در اين است که حوادث
شغلي، از قبيل سقوط‌ها، برخورد اجسام با انسان، انفجار يک دستگاه و يا
يک ديگ بخار، غالبا" خيلى زودرس و به شکل آني، در زمان مشخص و در اثر
عوامل خاصى ايجاد مي‌شود, اما بيماري‌هاى شغلى در درازمدت و گاهى پس از
15-20 سال و احيانا" در زمانى که محيط کارى فرد کاملا" تغيير يافته و
يا حتى بازنشسته شده است، خود را نشان مي‌دهد. اين متخصص طب کار مى
گويد: در مورد بيماري‌هاى شغلى اين حق براى فرد مبتلا وجود دارد که از
کارفرماى خود تقاضاى حق و حقوق قانونى داشته باشد. چرا که بيماري‌هاى
شغلي، غيرقابل علاج و يا صعب‌العلاج است. اين ويژگى بايد توجه مارا
هرچه بيشتر به پيشگيرى از بروز اين بيماري‌ها جلب نمايد.
هنر علم سلامت شغلى(طب کار و بهداشت حرفه‌اى) پيشگيرى از بروز چنين
بيماري‌هايى است. به عنوان مثال اگر يک پرستار در بيمارستان مشغول به
کار است، بايد تمامى تمهيدات لازم به کار گرفته شود تا اين فرد در ازاى
کمک کردن به بيمار و بلند کردن او کمردرد نگيرد، و يا در اثر مراقبت از
بيماران مبتلا به بيماري‌هاى مسرى دچار نشود.
قوانين مورد توجه قرار نمي‌گيرد
دکتر رفيعي‌منش در پاسخ به اين مطلب که آيا قوانين خاصى نيز در اين
مورد در کشورما وجود دارد يا نه مي‌گويد: در کشور ما قوانين نسبتا"
خوبى در اين زمينه و در مورد گروه‌هاى مختلف شغلى نظير زنان، نوجوانان،
جوانان و غيره وجود دارد که از ضوابط صحيح بهداشتى و سلامت شغلى حمايت
مي‌کند. اما اهميت اين قوانين آن چنان که شايسته است مورد توجه قرار
نمي‌گيرد. قوانين کار، قوانين سازمان تامين اجتماعى و قوانين وزارت
بهداشت همه حافظ و ناظر بر سياست‌هايى هستند که رعايت سلامت شغلى را
لازم مي دانند. طبق اين قوانين کارفرما ملزم است حداقل سالى يک بار
کارگر خود را براى معاينه به تيم سلامت شغلى ارجاع دهد تا او را نسبت
به عوارض شغلى راهنمايى کنند. حتى برخى از اين عوارض را ممکن است
کارفرما نيز نشناسد. اما در هر حال ملزم است حداقل سالى يک بار کارگر
خود را براى انجام معاينات لازم به مراکز مجاز معرفى کند.
او
همچنين موظف است حداقل سالى يک بار شرايط کنترل و بررسى محيط کار را
براى متخصصين سلامت شغلى فراهم آورد. بي‌اطلاعى کارفرما از اين قوانين
نمي‌تواند براى او برائت ايجاد کند زيرا طبق ماده 85 قانون کار، او
مسئول سلامت کارکنان خويش است. لازمه جلوگيرى از پرداخت غرامت توسط
کارفرمايان در کميسيونهاى پزشکى قانونى و تامين اجتماعى اين است که
کارفرما به کليه وظايف قانونى خود در زمينه صيانت از سلامت نيروى کار
همچون انجام معاينات بدو استخدام و دوره‌اى حداقل سالى يکبار عمل
نمايد. مطابق قوانين سازمان تامين اجتماعي، غرامات ناشى از حوادث و
بيماري‌ها را سازمان تامين اجتماعى به کارگران پرداخت مي‌نمايد اما در
صورت مقصر شناخته شدن کارفرما در ايجاد حادثه يا بيماري، مبلغ پرداخت
شده از کارفرما دريافت مي‌شود. بنابراين با پيشگيرى و درمان به موقع
آسيب‌ها و بيماري‌هاى شغلى از ميزان هزينه‌هاى درمان و غرامت‌هاى شغلى
کاسته شده و از اتلاف سرمايه‌هاى ملى جلوگيرى خواهد شد.
قوانين کار
يک
مقام مسئول در وزارت کار و امور اجتماعى نيز درخصوص قوانين موجود در کشور
براى صيانت از کارگر به ما مي‌گويد: در حال حاضر در کشور، قوانين و
مقرراتى در زمينه سلامت شغلى شاغلين وجود دارد که برخى از آنها
مستقيما" و برخى به طور غيرمستقيم، کارفرمايان را به انجام فعاليتهاى
سلامت شغلى ملزم نموده است. از جمله مي‌توان به موارد ذيل که از قانون
کار جمهورى اسلامى ايران مي‌باشد اشاره نمود: ماده 85- براى صيانت
نيروى انسانى و منابع مادى کشور، رعايت دستورالعمل‌ها که از طريق شوراى
عالى حفاظت فنى (جهت تامين حفاظت فنى) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى(جهت
جلوگيرى از بيماري‌هاى حرفه‌اى و تامين بهداشت کار و کارگر و محيط کار)
تدوين مي‌شود، براى کليه کارگاه‌ها، کارفرمايان، کارگران و کارآموزان
الزامى است.
تبصره: کارگاههاى خانوادگى نيز مشمول مقررات اين فصل بوده و مکلف به
رعايت اصول فنى و بهداشت کار مي‌باشند. ماده 91- کارفرمايان و مسئولان
کليه واحدهاى موضوع ماده 85 اين قانون مکلفند براساس مصوبات شوراى عالى
حفاظت فنى براى تامين حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران در محيط کار،
وسائل و امکانات لازم را تهيه کرده و در اختيار آنان قرار داده و
چگونگى کاربرد وسايل فوق‌الذکر را به آنان بياموزند از وسايل حفاظتى و
بهداشتى فردى و اجراى دستورالعملهاى مربوط کارگاه مي‌باشند. ماده 92-
کليه واحدهاى موضوع ماده 85 اين قانون که شاغلين در آنها به اقتضاى نوع
کار در معرض بروز بيماري‌هاى ناشى از کار قرار دارند، بايد براى همه
افراد مذکور پرونده پزشکى تشکيل دهند و حداقل سالى يکبار توسط مراکز
بهداشتى و درمانى از آنها معاينه و آزمايش‌هاى لازم را به عمل آورند و
نتيجه را در پرونده مربوطه ضبط کنند.
منبع
: سایت رسا
|
