بازگشت به صفحه نخست

مخالفت همزمان با امپرياليسم و بنيادگرايى

دويچه وله: سه شنبه 10 بهمن  ۱۳۸۵ (30 ژانویه 2007)

مجمع اجتماعى جهانى، همايشى است كه شش سال قبل در اعتراض به امپرياليسم اقتصادى و نئوليبراليسم جهانى شكل گرفت. اين مجمع به مرور موضوع هايى چون نظامى گرى و صلح، بنيادگرايى مذهبى، تجارت ناعادلانه، فقر، حقوق زنان و كودكان يا نژاد پرستى را نيز وارد دستور كار خود كرد. آسيه امينى روزنامه نگار و فعال اجتماعى از جمله شركت كنندگان يك گروه چهار نفره ايرانى در همايش امسال در كنيا بود. اين چهار نفر اعضاى ”كمپين قانون بدون سنگسار“ در ايران هستند.

گفتگو: مهيندخت مصباح

خانم امينى! انگيزه شركت شما در مجمع اجتماعی جهانی چه بود؟ آيا شخصى رفته بوديد يا از طرف يك گروه يا ان جى او؟

آسيه امينى: من به دعوت شبكه اينترنتى زنان رفته بودم و انگيزه شركت هم اين بود كه مانند خيلى گروه‌هاى مدافع حقوق زنان و فعالان اجتماعى ديگر، همسو شدن با ساير جنبش هاى اجتماعى را راه ادامه حيات در مبارزات اجتماعى مى‌دانم. ما چهار نفر بوديم و به طور خاص در دو برنامه شركت داشتيم. يكى برنامه فمينسيم ديالوگ بود كه سه روز قبل از افتتاح همايش برگزار شد. دومين برنامه، خود مجمع اجتماعي جهانى بود كه چون من يكى از اعضاى كمپين قانون بدون سنگسار هستم، دعوت‌ام بخاطر فعاليت در اين كمپين بود.  

به عنوان سخنران رفته بوديد، يا مستمع آزاد يا خبرنگار؟

آسيه امينى: گروه ما كه گروه اصلى كمپين مقابله با سنگسار است، براى ارائه كارهايى كه در اين حوزه كرده، آنجا بود.  و يك نفر به نمايندگى از جانب ما حرف ميزد و  ما متن‌هايى را ارائه می‌كرديم. من خودم يك فيلم فلاش هم داشتم كه نمايش دادم. حرف ما حرف كمپين بود، فردى نبود. ضمنا چون لازم بود  انگليسى را كه زبان عمومى مجمع بود، روان صحبت كنيم و در پرسش و پاسخ ها نكات ظريف را متوجه شويم خانم سهيلا وحدتى كه از همه ما به انگليسى بيشتر تسلط داشت، به نمايندگى از ديگران صحبت می‌كرد.

اعضاى گروه شما چه كسانى بودند؟

آسيه امينى: شادى صدر، محبوبه عباسقلى‌زاده، خود من و سهيلا وحدتى.

به نظر می‌رسد با توجه به صحبت‌هاى شما، مخاطبين تان بيشتر زنانى از كشورهاى مسلمان يا اسلامى بوده باشند، اينطور است، يا سايرين هم به موضوع سنگسار توجه نشان مى‌دادند؟

آسيه امينى:  البته موضوع ما ربط پيدا می‌كرد به قوانين اسلامى و طبيعتا توجه زنان كشورهاى مسلمان بيشتر به اين موضوع بود. اما ديگران هم به مسئله با علاقه توجه نشان مى دادند. زناني از كشورهاى آمريكاى لاتيم، آسياي شرقي يا اروپا و آمريكا.  

شما بهتر می‌دانيد كه اين همايش در مقابله و اعتراض به روند جهانى شدن شكل گرفته و چندان ديرپا هم نيست.  جريان‌هايى كه به اين همايش مى‌آيند،  معمولا اقتصاد جهانى و برنامه هاى قدرت هاى بزرگ براى كشورهاى رو به توسعه را نقد مى‌كنند.  واقعا مسئله سنگسار چقدر در چنين محيط و حال و هوايى می‌تواند توجه برانگيز باشد؟

آسيه امينى:  در اينكه مبناى پا گرفتن اين همايش، اقتصاد و مقابله با جهانى سازى است با شما موافقم اما دبيلو اس اف در روند حركت‌اش يك مقدار از جريان‌هاى ديگر اجتماعى را با خود همسو كرده است و من ديگر آن را تنها راهى براى مقابله با  اقتصاد و فرهنگ يكسان سازى و نظم نوين جهانى نمى‌بينم. به نظر من دبيلو اس اف امروز صداى جنبش‌هاى اعتراضى همه دنيا و محل آن است. من امروز سوشيال فوروم را يك نهاد اعتراضى به شرايط موجود مى‌بينيم و نه فقط به جهان سرمايه دارى. چيز جالبى كه در مجمع ديدم، اين بود كه همايش از يكطرف مقابله‌اى است با تصميم گيرى‌ هاي نظام سرمايه دارى براى كل دنيا و از طرف ديگر، مقابله با نگاه‌هاى انحصارگرايانه و تسلط گرايانه است كه موجب خفه كردن جنبش‌هاى اجتماعى و صداهاى كوچكتر می‌شود. در واقع لوكال وويس در سوشيال فوروم خيلى شنيده می‌شود. براى من جالب بود به عنوان زنى از جامعه مسلمان ببينم همين قدركه شعار ضدامپرياليستى شنيده می‌شود، همانقدر هم شعار ضد فوندامنتاليستى هست.

آيا به اندازه كافى فرصت داشتيد با شركت كنندگان در زمينه‌هاى مختلف گفتگو كنيد و مشابهت‌هايى بين مشكلات آنها و مشكلات ايرانيان پيدا كنيد؟

آسيه امينى:  بله!  براى من اين فرصت بخصوص در ديدارهاى سه روز مانده به افتتاح بسيار پيش آمد. هرگز فكر نمى‌كردم زنانى كه در افريقا زندگى مى‌كنند اين قدر مسئله مشترك با من كه در خاورميانه هستم داشته باشند. زنانى كه در كشورهاى اسلامى هستند، مسائل مشترك زيادى با ما در برخورد با فوندامنتاليسم دارند.  در ضمن براى من جالب بود ببينم بنيادگرايى تنها شامل حركت‌هاى تندروانه اسلامى نمى‌شود. مسائل مشترك زيادى هست ميان زنانى كه با بنيادگرايان اسلامى طرف هستند و كسانى كه با بنيادگرايان كاتوليك طرف هستند. اين فرصت خوبى بود كه حرفهاى هم را بشنويم و بعد ببينيم براى همبستگى جهانى چه راههاى مفيد ترند. اتفاقا در روز آخر همايش اين فرصت پيش امد تا نتيجه گفتمان اجتماعى زنان را در گروههاى كوچكتر پيگيرى كنيم و تصميم بگيريم  زنانى كه تحت فشارهاى بنيادگرايانه قرار دارند با هم يك گروه تشكيل بدهند يا زنانى كه با نئوليبرال‌ها طرف هستند، يك گروه مشترك تشكيل دهند و اين به نظر من اتفاقى فوق العاده‌اى و از بهترين دستاوردهاى ورلد سوشيال فوروم بود.  

شمار خانمها يا شركت شان در اين مجمع چشمگيرتر بود؟

آسيه امينى:  نمی‌توانم جوابى به اين سوال بدهم. اصلا به مجمع چنين نگاهى نداشتم. ما سه روز قبل در هتلى در نايروبى بوديم و پس از اختتام برنامه‌هاى فمينسيم ديالوگ، تازه همايش شروع شد. خيلى زنانى كه در فمينسم ديالوگ شركت كردند در همايش هم حضور داشتند. اينقدر برنامه بود كه نمى‌شد در همه شركت كرد. ما از روز قبل نگاه می‌كرديم و تصميم مى‌گرفتيم فردا كجا برويم. بهر حال زنان صداى خاص خود و برنامه هاى زيادى داشتند.

شركت شما در اين همايش و نايروبى چه تغييرى در دنيا و ذهنيت شما قبل از اين سفر ايجاد كرده؟ مثلا چيزى بود كه اصلا با پيش فرض‌هاى شما جور نبوده باشد و شما غافلگير شويد؟

آسيه امينى:  من قبل از شركت در اين همايش اطلاعاتى گرفته بودم و خيلى بى مطالعه نبودم. باخيلى چيزها با آمادگى قبلى روبرو شدم، اما مسئله مشترك، من را در باورهاى قبلى‌ام راسخ تر كرد. آنجا ديدم زنان از هر رنگ و نژاد و دين و آيين و سرزمين، مسائل مشترك دارند. اين خيلى چشمگير بود كه تبعيض بخاطر جنبسيت را می‌ديدم. با وجودى كه اين را می‌دانستم، اما وقتى به اين پررنگى با آن مواجه شدم ناباورانه دنبالش مى‌كردم. اينكه مثلا مسئله يك زن آمريكاى لاتينى ميتواند مسئله يك زن آفريقايى هم باشد، مرا متعجب می‌كرد. چيزى كه خيلى مفيد بود تجربه زنان ديگر بود. مثلا زنان كشورهاى تحت قوانين اسلامى يك انجمن بين المللى تشكيل داده‌اند و اسم آن را ”گروه ولووم“ گذاشته‌اند. گروه ولووم مسائل حقوقى زنان كشورهاى اسلامى را دنبال مى‌كند. اين تجربه‌ها براى من خيلى مفيد بود و متوجه شدم كه واقعا ما داريم به سمت مثبتى حركت می‌كنيم. آنچه در مورد خود همايش می‌توانم بگويم و با كمپين ما هم بى‌ربط نيست، اين است كه يك زمانى بنيادگرايى دستاويز كشورهاى امپرياليستى قرار گرفت و چماقى شد براى اين كه چپ بيش از اين در كشورهاى شرقى نفوذ نكند. اين نتيجه‌اش آسيبى بود كه مردم اين سرزمين‌ها ديدند و نسل ما نمودش است. امروز اين نسل دارد آگاهانه مقابله می‌كند كه اين بار فوندامنتاليسم چماقى نشود براى مقابله با امپرياليسم. اين را من در گفته‌هاى بسيارى كشورها كه شرايطى مثل كشور من داشتند مي ديدم و مى شنيدم كه نه حقوق زنان، نه حقوق بشر و نه صلح خواهى و شعارهاى ضد آمريكايى  نبايد بهانه‌اى شود براى گروه‌هاى فشار بنيادگرا كه اهداف خود را پوشش دهند.

دويچه وله: خانم امينى از شركت شما در اين گفتگو صميمانه سپاسگزاريم.