|
نگاهی
به جنبش کارگران و مزدبگیران در دی ماه
زینت
میرهاشمی
Zinat_mirhashemi@yahoo.fr
در
ماهی که گذشت حرکتهای اعتراضی کارگران و مزدبگیران در ابعادی گسترده و
در اشکال متفاوت جریان داشت. اعتراض گسترده رانندگان شرکت واحد در
رابطه با دستگیری رهبران جنبش سندیکایی این شرکت، که پایوران رژیم را
وادار به مذاکره کرد از جمله گامهایی متفاوت در جنبش کارگران و مزدبگیران
بود.
حرکتهای اعتراضی کارگران و مزدبگیران در ماهی که گذشت عموما در اعتراض
به سیاست خصوصی سازی و هنجارهای ناشی از آن صورت گرفته است. این
اعتراضها به طور مشخص به دلیل عدم دریافت حقوق، تعطیلی کارخانه ها به
بهانه نبود مواد اولیه، فرسودگی تجهیزات تولیدی و نحوه مدیریت بود.
سیاستهای بیمه ای، تامین اجتماعی، میزان دستمزدها، ناامنی کار، لغو
قراردادهای دائمی، سیاست قراردادهای کوتاه مدت، سیاست شرکتهای پیمانی
همچنان از چالشهای جنبش کارگران با حاکمیت در ماه گذشته بود. این حرکتها
عموما جنبه تدافعی داشته است. تعرض رژیم به سطح زندگی کارگران و مزدبگیران
به ویژه به دنبال سیاست خصوصی سازی و سپردن مالکیت واحدهای تولیدی که
سابقه چندین سال فعالیت داشتند به آقازادگان، جنبش کارگری را در کشاکشی
برای حفظ موقعیت قبلی نگاه داشته است. به همین دلیل علیرغم گستردگی این
جنبش، چه از جنبه کمیت و چه از جنبه کیفیت، خواستهای آنان مواردی است
که سرمایه داری انگلی حاکم از آنها گرفته است. این حرکتها اگر چه با
خواستهای صنفی آغاز می شود اما سریعا رنگ سیاسی به خود می گیرد و پای
دولت به مثابه یک کارفرمای بزرگ به میان می آید اما به دلیل فقدان تشکلهای
سیاسی مدافع کارگران برای مداخله جدی، این حرکتها با همه گستردگی آن و
مقاومی که نشان داده است تغییری در بهبود زندگی آنان به وجود نیاورده
است.
سندیکا و اتحادیه به مثابه ابزار دفاعی کارگران و مزدبگیران برای حفظ،
بهبود، ارتقاء سطح معیشت و کار در ساختار سرمایه داری عمل می کنند.
سارمان جهانی کار خود سازمانی است که در اساس به منظور ایجاد قطبی در
مقابل انقلابهای کارگری و تشکیل شوراهای کارگری در اوایل قرن بیستم شکل
گرفت. در حالی که حقوق سندیکایی کارگران به مدت صد سال در جهان پذیرفته
شده است، حق تشکل مستقل کارگری تبدیل به یک جدال اساسی و حتا خونین بین
جنبش کارگری ایران و حکومت شده است. بر اساس اصل 87 منشور سازمان جهانی
کار «هر کارگری حق دارد که برای دفاع از منافع خویش با دیگران تشکلهای
خود را به وجود آورد»*
استبداد ولایت فقیه با کسب قدرت در یورش به دستاوردهای مبارزه مردم
ایران که طی یک قرن به دست آمده بود، به این دستاورد جنبش کارگری تعرض
کرد. جمهوری اسلامی با ساختن «شوراهای اسلامی کار»، «خانه کارگر» و با
گرفتن ژست فریبکارانه دفاع از زحمتکشان، تشکلهای نوپای کارگری را که در
شرایط دیکتاتوری پهلوی نتوانسته بودند نقش خود را به درستی اعمال کنند
از بین برد. به همین دلیل جنبش کارگری ایران در جدال حفظ موقعیت قبلی و
در زیر بار سیاستهای سرکوبگرانه حکومت نتوانست گامهای موثری در راه
خواستهای جلوتر، پایدارتر و پشرفته تر بردارد.
قدرت کارگری با مشارکت در مدیریت، تولید و نیز قدرت سیاسی همگام است.
سندیکاها، اتحادیه ها،اعتصاب و حرکتهای اعتراضی چنانچه در راستای
استراتژی کسب قدرت یعنی تلاش برای کمک به قدرت کارگری نباشد در جا زده
و موفقیتهای اساسی در بر نخواهد داشت. تجربه نشان داده که اگر جنبش کارگری
از دستاوردهایی برخوردار شود به دلیل عدم قدرت کارگری در برابر دست
درازی سرمایه این دستاوردها از میان خواهد رفت.
از
این جاست که موضوع سندیکا و اتحادیه مورد بحث قرار می گیرد. این نهادها
به میزانی که از پوسته صنفی خود به مشارکت و قدرت جهت پیدا کند چشم
انداز شکل گیری شوراهای کارگری و نیز مداخله کارگری را روشن تر خواهد
کرد. در شرایط کشورهای دیکتاتوری مثل ایران ارتقاء خواسته های صنفی چون
خیلی سریع شکلی سیاسی به خود می گیرد با مانع بزرگ دولت مواجه و زیر
سرکوب مستقیم قدرت سیاسی قرار می گیرد.
دخالت مستقیم ماموران امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی در سرکوب مستقیم کارگران
و نیز نقش خانه کارگر و شوراهای اسلامی کار در همین رابطه معنا می دهد.
با
توجه به این که ساختار اقتصادی ایران سرمایه داری پیرامونی و در شکل
عقب افتاده آن است، حتا تشکلهای مستقل کارگری که در جامعه سرمایه داری
هم پذیرفته شده نمی تواند در ابعاد گسترده ایجاد شود. حضور لایه هایی
از بوروکراتها، تکنوکراتهایی که وارد کننده و مصرف کننده تکنولوژی و کالاهای
کشورهای صنعتی پیشرفته هستند، سبب آن شده که روز به روز واحدهای تولیدی
از بین رفته و دلالی، تجارت جایگزین آن شود. این جایگزینی سطح رشد جنبش
کارگری را به طور مستقیم هدف قرار می دهد.
سیاست خصوصی سازی واحدهای تولیدی در راستای نیازهای ورود به سیستم
جهانی سازی نئولیبرالیستی به شکل گیری تشکلهای کارگری آسیب می رساند.
در این صورت بندی اقتصادی، مالکیت واحدهای تولیدی به آقازادگان و کسانی
که در مدار قدرت قرار دارند سپرده شده و در نتیجه سرنوشت آنان به نوعی
به سرنوشت قدرت سیاسی گره مستقیم می خورد. از آنجایی که این دیکتاتوری
همانند تمام دیکتاتوریهای گذشته، تاریخ مصرف مشخصی دارند و جاودانه
نیستند، لذا این مالکان جدید که در فرصتی طلایی قدرت و پول به جیب زده
اند چشم اندازی برای پایه ریزی واحدهای تولیدی و تلاشی برای رسیدن به
توسعه ای پیشرفته ندارند.
احیای فعالیت سندیکایی در شرکت واحد اتوبوسرانی به دلیل همین شرایط خاص
اهمیت پیدا می کند. خواست ایجاد تشکل مستقل کارگری که برای آن صد سال
تلاش شده است در فرایند تبدیل به اجتماعی شدن می تواند کارکردهای خود
را نشان دهد. این فعالیت سندیکایی در حالی انجام می شود که رژیم با
نهادهای خود این جنبش را تحت فشار قرار می دهد.
شوراهای اسلامی کار در برابر شکل گیری جنبش مستقل سندیکایی و در
رویارویی با آن قدرت زیادتری را از رژیم طلب می کنند. این کشاکش را در
ماجرای انتخابات شوراهای اسلامی کار و برخورد وزارت کار می توان دید.
حسن صادقی رئیس سابق کانون عالی شوراهای اسلامی کار در گفتگویی با
ایلنا شنبه 24 دی می گوید: «وزارت کار تشکل کارگری «بله قربان گو» می
خواهد.» وی با اشاره به اعتصاب رانندگان شرکت واحد می گوید:«گویا
اعتصاب برای اعضای شورای اسلامی کار ممنوعیت دارد، اما برخی افراد تحت
نام تشکل غیر قانونی، آزادانه اعتصاب می کنند.»
دبیر اجرایی خانه کارگر استان قم در گفتگو با ایلنا دوشنبه 12 دی
اعتراف کرد که «از نظر مدیر کل تشکلات کارگری و کارفرمایی وزارت کار هر
تشکلی که با وزارت کار نباشد واقعی نیست. در حقیقت وی اعتقادی به وجود
تشکیلات مستقل ندارد.»
این که رانندگان شرکت واحد توانستند تحت سازمانیابی سندیکا به اعتراض
چنین گسترده ای دست زنند و حتا شهردار تهران را وادار به مذاکره کنند
نتیجه استواری فعالان و پشتیبانان جنبش سندیکایی است که تا کنون منجر
به دستگیری رهبران آن و زد و خورد هم شده است. و البته رژیم تا جایی که
توانسته و بتواند مانعی بزرگ برای
شکل یابی این تشکل است که از نهادهای دولتی مانند خانه کارگر و شوراهای
اسلامی کار هم برای سرکوب آن استفاده کرده است.
ایجاد سندیکا در شرکت واحد امر جدید نیست و از زمان تاسیس آن توسط کارگران
پیشرو شرکت واحد تاسیس شده است. شرکت واحد در سال 1335 تاسیس شد و در
سال 1339، نطفه های تشکیل سندیکا در آن شکل گرفت. این سندیکا مورد تعرض
ساواک قرار گرفت و فعالیت آن در رژیم پهلوی به رسمیت شناخته نشد. اما
به عنوان تشکیلاتی غیر رسمی اثرات و دستاوردهای خود را در این شرکت
داشته است. با توجه به رشد جنبش کارگران و مزدبگیران در ایران و جدال
این جنبش با حاکمیت وظیفه تمام نیروهای مترقی و نیز مدافعان جنبش کارگران
و زحمتکشان دفاع قاطع از این جنبش سندیکایی است.
صبح روز پنجشنبه اول دی تعدادی از فعالان جنبش سندیکایی شرکت واحد
اتوبوسرانی تهران و حومه در یورش به خانه هایشان با حکم قضایی دستگیر
شدند.
در
اعتراض به دستگیری فعالان جنبش سندیکایی، بیش از 1200 نفر از کارکنان
شرکت واحد روز یکشنبه 4 دی در تهران دست به یک تجمع اعتراضی گسترده
زدند.
اعتصاب گسترده کارگران شرکت واحد در روز یکشنبه 4دی، منجر به آزادی 9
نفر از فعالان سنیکایی شد. یکی از شرطهای پایان این اعتصاب آزادی بدون
قید و شرط تمامی دستگیر شدگان بود. تفرقه، فریب و استفاده از فرصت از
جمله شیوه های رژیم برای ضربه زدن به حرکتهای کارگری است. فعالیت برای
آزادی تمامی دستگیر شدگان سندیکای شرکت واحد همچنان از جمله اقدامهای
عاجل فعالان جنبش کارگری و حقوق بشری است. سازمان دادن تشکل مستقل
کارگری و عضویت در آن حق کارگران است که در کنوانسیون بین المللی
سازمان جهانی کار به رسمیت شناخته شده و جمهوری اسلامی باید به آن
متعهد باشد.
از
ویژه گیهایی این اعتصاب رابطه مستقیم آن با مردم بود. بدین ترتیب این
خواست به میان مردم رفته و می تواند پایه های اجتماعی پیدا کند و در
این صورت رژیم نخواهد توانست آن را به راحتی از بین ببرد.
کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی بار دیگر در روز سه شنبه 12 دی همایشی در
استادیوم 12 هزار نفری آزادی برگزار کردند.
در
این همایش قالی باف شهردار تهران شرکت داشت. شرکت کنندگان خواهان آزادی
منصور اصانلو ، رئیس هیأت مدیره سندیکای خود شدند.
رانندگان شرکت واحد اتوبوسرانی تهران برای چندمین بار روز شنبه 17 دی،
در اعتراض به زندانی بودن منصور اصانلو دست به اعتراض گسترده زدند.
رانندگان معترض در حالی که عکس اصانلو را بر شیشه های اتوبوسهای واحد
چسبانده بودند با چراغهای روشن حرکت کردند. این همایش اعتراضی بر اساس
تصمیم سندیکای شرکت واحد اتوبوسرانی تهران سازمان یافته بود. شعارهای
اعتصاب کنندگان عبارت بود:«ایجاد
سندیکای کارگری تنها جرم منصور اصانلوست»، «اصانلو آزاد باید گردد» و «ایجاد
سندیکای مستقل حق مسلم ماست».
جدال
فعالان کارگری شرکت واحد اتوبوسرانی تهران با حکومت از دایره رانندگان
اتوبوسرانی تهران خارج شده و حق تشکل یابی مستقل تبدیل به خواستی عمومی
همراه با موجی از پشتیبانی مردمی و اجتماعی شده است. عزم استوار
رانندگان شرکت اتوبوسرانی واحد در راه تشکیل سندیکا و نیز برای آزادی
بی قید و شرط فعالان جنبش سندیکالیستی، منجر به آزادی دستگیر شدگان به
جز منصور اصانلو شد. تشکیل سندیکا حق طبیعی رانندگان شرکت واحد است که
تبدیل به خواستی عمومی در بخشهای دیگر جامعه خواهد شد. آزادی بدون قید
و شرط اصانلو و همه ی فعالان جنبش کارگری، خواستی همگانی و برحق است که
در تداوم مبارزه عملی خواهد شد.
در
هفته ها و روزهای گذشته حرکتهای اعتراضی کارگران و مزدبگیران گسترش
یافته است. کارگران و مزدبگیران ایران، «مهرورزی» عمیق احمدی نژاد به
کارفرمایان، تجار و رانت خواران را به چشم می بینند. آنها با
اعتراضهایشان به شرایط موجود،
او را
هر چه بیشتر افشا کرده اند. احمدی نژاد که با فریب و نیرنگ و با
نمایشهای «پوپولیستی» و روی زمین نشستن، وعده «بردن پول نفت» به سفره
های خالی مردم زحمتکش را داد، هنوز حتا یک گام کوچک برای پرداخت حقوق
عقب افتاده کارگران که از جمله اولیه ترین حق طبیعی آنان است، برنداشته
است. البته نه چهار زانو نشستن روی زمین و نه تقلید رفتار فقیران و نه
هیچکدام از این ادا و اطوارهای شیادانه از وابستگی او به حکومت سرمایه
کم نکرده و نخواهد کرد. جنبش کارگران در شرایطی قرار دارد که یک سری
مطالبات صنفی و دموکراتیک مشخص را در پیش رو دارد. این مطالبات جدی و
واقعی هستند تا جایی که در همین نظام به بهای جان تعدادی از کارگران
تمام شده است. تعدادی از فعالان جنبش کارگری همچنان در زندان به سر می
برند. مبارزه کارگران و مزدبگیران ایران برای خواستهای صنفی و
دموکراتیک خود دولت احمدی نژاد و نظامش را به چالشهای اساسی و جدی
خواهد کشاند.
در
زیر به مهمترین رویدادهای اعتراضی کارگران و مزدبیگران اشاره می شود.
کارگران «شیشه میرال» واقع در جاده ساوه تجمع اعتراضی در مقابل این
شرکت بر پا نمودند. کارگران معترض که رسانه های حکومتی تعداد آنها را
تا 200 نفر اعلام کرده اند، روز شنبه 10 دی، در اعتراض به عدم دریافت
10 ماه حقوق عقب افتاده، در تجمع اعتراضی خود ، با آتش زدن لاستیک
قسمتی از جاده ساوه را بستند.
کارگران معترض که سابقه کار هر کدامشان به 20 تا 25 سال می رسد، گفتند
که صاحب این کارخانه قصد خراب کردن این واحد تولیدی و تبدیل آن به برج
را دارد چون ساختن برج سودی بیشتری برای او دارد.
بر
اساس گزارش خبرگزاری کار، بیش از 100 کارگر شرکت تولیدی «صندوق نسوز
کاوه» روز شنبه 10 دی در مقابل اداره کل کار استان تهران تجمع اعتراضی
بر پا داشتند. این کارگران به عدم دریافت 5 ماه حقوقشان اعتراض داشتند.
کارگران کارخانه گیلان الکتریک روز پتجشنبه اول دی در مقابل استانداری
گیلان تجمع اعتراضی بر پا نمودند.
این
کارخانه با 50 سال سابقه فعالیت تولیدی به دنبال خصوصی سازی تعطیل شده
است. کارگران این شرکت خواهان ادامه کار در این واحد تولیدی و گرفتن حق
خود هستند.
اعتراض گسترده کارگران اخراجی شرکت صدرا واقع در بوشهر که از پایان ماه
گذشته آغاز شده بود تقریبا دو هفته طول کشید. شرکت صدرا در بوشهر تعداد
زیادی از کارگران با سابقه را اخراج و در ازای آن کارگران با قرارداد
موقت استخدام کرده است.
کارگران اخراجی شرکت پارسیلون واقع در خرم آباد همراه خانواده هایشان
در مقابل استانداری ارستان روز سه شنبه 6 دی تجمع اعتراضی بر پا کردند.
این کارگران اخراجی به سر کار خود بازگشتند.
کارگران «پارسیلون» واقع در استان لرستان روز دو شنبه 12 دی همراه با
خانواده هایشان در مقابل ساختمان استانداری تجمع اعتراضی بر پا کردند.
این کارگران از خصوصی شدن این شرکت نگرانند و برای گرفتن تضمینهایی از
مدیریت این شرکت، این تجمع را بر پا نمودند.
کارگران شرکت صندوق نسوز خرم واقع در استان تهران در اعتراض به عدم
دریافت حققوشان به مدت 6 ماه روز سه شنبه 13 دی در مقابل دفتر مرکزی
این شرکت تجمع اعتراضی بر پا کردند.
کارگران یخچال سازی بوژان واقع در استان لرستان در اعتراض به عدم
دریافت حقوقشان در پی خصوصی سازی این شرکت روز دوشنبه 12 دی در مقابل
استانداری لرستان برای چهارمین بار تجمع اعتراضی بر پا نمودند.
کارگران شرکت «پوشینه بافت» واقع در استان قزوین روز دوشنبه 12 دی در
اعتراض به عدم دریافت حقوق عقب افتاده شان دست به راهپیمایی اعتراضی
زدند. خبرگزاری ایلنا تعداد کارگرانی که در این راهپیمایی اعتراضی شرکت
کرده بودند را 300 نفر اعلام کرد. این کارگران به مدت 9 ماه است
حقوقشان را دریافت نکرده اند. این راهپیمایی از مقابل کارخانه تا شهرک
صعتی البرز انجام شد.
کارگران
شرکت شیلات شمال روز یکشنبه 18 دی در اعتراض به اخراجشان در مقابل
ساختمان مجلس تجمع اعتراضی بر پا نمودند. این
کارگران مدت 6 ماه است حقوقشان را دریافت نکرده اند. خبرگزاری ایسنا
تعداد کارگران شرکت کننده در این همایش اعتراضی را 150 نفر اعلام کرد.
کارگران
شرکت «سازمایه» واقع در پاکدشت در اعتراض به عدم دریافت حقوقشان، روز
یکشنبه 18 دی از محل این کارخانه به سوی مرکز شهر راهپیمایی نمودند.
تعدادی از کارگران شرکت «پره» وابسته به شیلات مازندران روز یکشنبه 18
دی در مقابل درب ورودی این شرکت تحصن نمودند. این کارگران اخراجی
خواستار بازگشت به کار خود بودند.
کارگران شرکت «لامپ الوند» واقع در قزوین چند روز پیاپی دست به تحصن و
تجمع اعتراض آمیز زدند. خبرگزاری ایلنا روز دوشنبه 26 دی با پخش این
خبر علت این اعتراض را عدم دریافت 5 ماه حقوق و بلاتکلیفی کارگران
اعلام کرد.
---------------
سندیکای
مستقل کارگری در ایران از سال 1300 تاسیس شد. اولین اتحادیه های کارگری
مثل اتحادیه کارگران چاپ در ایران در سال 1284 متولد شد. |
