چالشها و رویدادهای جنبش کارگران و مزدبگیران در مهر ماه

زینت میرهاشمی

Zinat_mirhashemi@yahoo.fr

دادگاه جلال حسینی، که قرار بود در 19 مهر ماه تشکیل شود، تا کنون برگزار نگردیده است. جلال حسینی یکی از فعالان جنبش کارگری است که به همراه 6 نفر دیگر در همایش بزرگداشت روز جهانی کارگر در سقز دستگیر شده است. دادگاه رسیدگی به پرونده این فعالان جنبش کارگری به دلیل اعتراض و فشار نهادها و اتحادیه های بزرگ کارگری جهان به حکومت و فعالیت گسترده مدافعان جنبش کارگری تا کنون برگزار نشده است. به طور نمونه هیاتهایی از سوئد برای شرکت در دادگاه این فعالان تقاضای ویزا نموده اند که تا کنون با ویزای آنها موافقت نشده است. آزادی بی قید و شرط فعالان کارگری همچنان در دستور فعالیت مدافعان جنبش کارگری و حقوق بشر است.

سیاست خصوصی سازی با توجه به ساختار سیاسی و اقتصادی حکومت، کارگران را در برابر دولت و کارفرمایان به چالشهای جدی کشانده است. بسیاری از واحدهای تولیدی با سابقه فعالیت چند دهه در اثر وگذاری مالکیت آن از بخش دولتی به بخش خصوصی دچار رکود شده و به تعطیلی کشیده شده اند. آسیبها و ضررهای آشکار این سیستم به طور مستقیم بر گرده کارگران و مزدبگیران در ضعیف ترین حلقه آن وارد می شود. در پی این جا به جائیها و تعدیل نیرو، بسیاری از کارگران در سنین بالا و با سابقه طولانی از کار بیکار شده اند. قراردادهای موقت جانشین سابقه کار و قراردادهای طولانی می شود. عمر بعضی از این قراردادها به 3 و حتا یک ماه می رسد. زنان بیش از همه از این نوع قراردادهای اجباری کار صدمه می بینند. به ویژه زنانی که باردار و یا بچه های نوزد دارند، طبیعی است که کارفرما با پی بردن به وضعیتشان، آنها را اخراج می کند.

شمار ثبت استخدام نیروی کار با قراردادهای موقت همچنان رو به افزایش است. به طور نمونه حدود 90 درصد از کارگران شاغل در استان سیستان و بلوچستان با قرارداد موقت کار می کنند. کارفرمایان با به کار گیری نیروی کار کودکان زیر 15 سال، بدون بستن قراردادی، آنها را مورد استثمار قرار می دهند.

طرح محرومیت کارگران قراردادی از قوانین کار در دستور مجلس هفتم قرار دارد. عدم امنیت کار، بیکاری، بی حقوقی و محرومیت از مزایای بیمه و سابقه کار از جمله مشکلات و آسیبهایی است که در برابر کارگران قراردادی وجود دارد.

محمد دانشور نماینده حکومت در شورای عالی کار به واگذاری سهام دولتی با کمترین قیمت به نورچشمیها گفت: «اگر اين اقدامات رانت‌‏خواري نبوده و چوب حراج به بيت‌‏المال نيست، چه تعبير و تفسير ديگري دارد ؟» وی در افشای عملکرد رانت خوران ادامه می دهد که: «با توجيه سود ده نبودن يك واحد توليدي آن را تعطيل مي‌‏كنند و زميني را كه در گذشته در حاشيه شهر قرار داشت و امروز در بافت قرار گرفته است ، به واحد مسكوني تبديل مي نمايند ؛ در اين ميان آن چه كه عايد كارگران مي‌‏شود، اخراج، بي‌‏كاري و آوارگي است.»

بر اساس داده های آماری و ناقص نهادهای وابسته به حکومت،  نزدیک به 30 واحد تولیدی و خدماتی در مناطق جم، کنگان، برازجان و دشتستان استان بوشهر، از اردیبهشت ماه سال جاری، دچار بحران شده و بیشتر آنان تعطیل شده اند.

به گزارش ایلنا 4 مهر، 13 هزار کارگر بوشهری که متعلق به این واحدهای تولیدی هستند، بیش از 2 ماه است که حقوقشان را دریافت نکرده اند و در بلاتکلیفی و بیکاری به سر می برند.

اجلاسی در 13 مهر ماه با شرکت هیات اعزامی سازمان بین المللی کار (ILO)، و نمایندگان حکومت برگزار شد. در این اجلاس توافقی سه جانبه میان محسن خواجه نوري، معاون روابط كار وزارت كار و امور اجتماعي، كاري تاپيولا، معاون اجرايي دبيركل سازمان بين المللي كار در امور استانداردها و اصول و حقوق بنيادين كار و آقاي هرمان واندرلان، مدير دفتر زير منطقه اي جنوب آسيا به امضاء رسيد. در این اجلاس رژیم به بازنگری در فصل ششم قانون کار که به تعریف و چگونگی تشکل یابی کارگران می پردازد، تن داد. در اجلاس فوق، جمهوری اسلامی متعهد گردید تحت نظارت سازمان بین المللی کار، در آن دسته از قوانین خود که به حق تشکل یابی کارگران مربوط می شود، به تجدید نظر بپردازد.  رژیم نیز پذیرفت که تهيه و تنظيم پيش نويس اصلاحيه مواد مربوطه در فصل ششم قانون كار مطابق با اصول شناخته شده بين المللي را در دستور کار خود بگذارد. مقامات حکومتی در راستای هماهنگ شدن با سیاستهای سازمان تجارت جهانی و وارد شدن به آن، در زیر فشار نهادهای مربوطه بین المللی تن به یک سری معاهده های بین المللی در ظاهر می دهند که در عمل خود را به این تعهدنامه ها پایبند نمی دانند. به عنوان نمونه تاکنون سندیکاها و اتحادبه های مستقل کارگری با حضور نهادهای به اصطلاح کارگری وابسته به حکومت و انجمنها و شوراهای اسلامی وابسته به باندهای حکومتی، امکان شکل گیری پیدا نکرده است.

اعتراضهای کارگری پیرامون عدم دریافت حقوق، ناامنی کار و وضعیت نابسامان معیشتی  در ماهی که گذشت همواره جریان داشت. در زیر به بخشی از این اعتراضها اشاره می شود.

اعتراضهای کارگری در مهرماه

واگذاری بخش درمان به بخش خصوصی از جمله اعتراضهای کارکنان بیمارستانها و واحدهای درمانی است. در پی این سیاست، کارکنان بیمارستان بوعلی سینا روز سه شنبه 31 شهریور دست به یک گردهمایی اعتراضی زدند.

به دنبال نوسازی صنایع در بیش از 100 واحد صنتی در قزوین، 5 هزار کارگر قزوینی بیکار خواهند شد. علی کریمی با اعلام خبر فوق به ایلنا (3 مهر) یادآور شد که: «علاوه بر بیکاری 5 هزار کارگر بر اثر اجرای این قانون، 40 هزار نفر از اعضای خانواده این کارگران نیز از حداقلهای معیشتی محروم خواهند شد.»

بیش از 150 کارگر شرکت سیانا، به مدت 18 ماه است که در بلاتکلیفی به سر می برند. شرکت سیانا که دست به اخراج این کارگران زده است، چرخه تولید را با 60 کارگر قراردادی و جدید راه اندازی کرده است.

بنا به گزارش ایلنا 3 مهر، کارگران معترض شرکت سیانا، چندین نوبت در مقابل اداره کار، فرمانداری، خانه کارگر و مقابل محل شرکت دست به تجمع اعتراض آمیز زده اند.

کارگران در آخرین اقدام اعتراضی خود با تجمع در برابر کارخانه، درب کارخانه را شکستند و وارد سالن تولید آن شدند. نیروهای انتظامی به کارگران یورش برده و با اعلام این که آنها  اخلالگر هستند، آنها را پراکنده و سرکوب نمودند.

 جمع کثیری از معلمان حق التدریسی روز یکشنبه 5 مهر ماه دست به یک گردهمایی اعتراضی زدند. این همایش اعتراضی در برابر مجلس برگزار و با دخالت نیروهای انتظامی، به تشنج و درگیری کشیده شد.  

معلمان حق التدریسی بار دیگر روز 7 مهر، در برابر مجلس دست به اعتراض زدند. اعتراض کنندگان خواستار رسیدگی به وضعیت نامطلوب خود در آموزش و پرورش شدند.

کارکنان بیمارستان «راضیه فیروز» روز شنبه 11 مهر،در مقابل این بیمارستان دست به گردهمایی اعتراضی زند. اعتراض کنندگان دلیل تجمع اعتراضی خود را، عدم دریافت حقوشان به مدت 4 ماه بیان کردند. یکی از کارکنان این بیمارستان در گفتگو با ایلنا مطرح کرد که:«مبلغ مابه‌‏التفاوت طرح طبقه‌‏بندي مشاغل را از سال 75 تاكنون دريافت نكرده و از مزاياي حق شيفت، اضافه‌‏كاري و نظاير آنها محروم مانده‌‏اند و لباس كار كه از ابتدايي‌‏ترين ملزومات پرسنل يك بيمارستان به شمار مي‌‏آيد نيز، در اختيار آنها قرار نگرفته و از نظر معيشتي در شرايط نامناسب و دشواري قرار گرفته‌‏اند.»

جمعی از کارگران معدن «قلعه زری» بیرجند روز چهارشنبه 15 مهر در محوطه استانداری خراسان جنوبی اقدام به برگزاری تجمع اعتراضی نمودند. بنا به گزارش جمهوری اسلامی 15 مهر، 200 تن از کارگران معدن در اعتراض به عدم دریافت 13 ماه از حقوقشان دست از کار کشیدند. ۶۷ درصد اين معدن متعلق به "شرکت ميناکان " (بخش خصوصى) و۳۳  درصد، شرکت صنايع مس ايران مىباشد.

بیش از 150 کارگر اخراج شده شرکت تولیدی «زرجین بافت» روز چهارشنبه 8 مهر در محل خانه کارگر ایلام دست به تجمع اعتراضی زدند. این شرکت در شهر صنعتی ایلام واقع شده که پارچه های جین تولید می کند. این کارگران

با سابقه 3 ماه تا 10 سال، به طور دسته جمعی اخراج شده و کارگران جدیدی با قراردادهای موقت جای آنها را پر کردند.

پرستاران در سراسر ایران در روز یکشنبه 19 مهر دست به تحصن اعتراضی زدند. گردهمایی اعتراضی پرستاران در مقابل ساختمان مدیریت و برنامه ریزی آغاز شد. این چندمین همایش و تحصن اعتراضی است که از طرف پرستاران و کارکنان بیمارستانهای سراسر کشور جهت رسیدگی به خواسته هایشان برگزار می شود.

‏کارگران بیش از 80 نانوایی در شهر سنندج، روز شنبه 20 مهر، نانوائیها را تعطیل و در محل اتحادیه کارفرمایان خبازیهی این شهر دست به تحصن اعتراضی زدند. این کارگران به عملکرد اداره غله استان کردستان اعتراض نمودند.  

در پی تعطیلی نساجی «بابکان آمل»، کارگران این واحد تولیدی، روز یکشنبه 26 مهر دست به گردهمایی اعتراضی زدند. بر اساس گزارش ایلنا یکشنبه 26 مهر، کارگران به واگذاری این واحد تولیدی به بخش خصوصی در بهمن ماه سال گذشته اعتراض نمودند.

شمار کارگران بیکار شده این واحد تولیدی به 735 نفر می رسد.

رکود و تعطیلی بخشهای تولیدی

کارخانه «شواژ البرز» واقع در شهر صنتی الوند قزوین تعطیل شد. مدیریت این کارخانه علیرغم اعتراضهای کارگران شاغل در این بخش، به بهانه انتقال محل کارخانه به شهر صنعتی لیا، با به فروش رساندن وسایل و ابزار کارخانه، کارگران و کارکنان این واحد را با بیکاری روبرو ساخت.  

شوفاژ البرز به جای انتقال به محل دیگری، تعطیل شد. علی کریمی، دبیر اجرایی خانه کارگر قزوین در گفتگو با خبرگزاری ایلنا 31 شهریور در مورد وضعیت کارگران این کارخانه گفت: «کارگران این شرکت پس از چند ماه سرگردانی در هیاتهای تشخیص و حل اختلاف، سرانجام با حکم انحلال شرکت مواجه شدند و رای پرداخت یک ماه سنوات به ازای یک سال فعالیت کارگر در مورد آنان صادر شد.» کارگران کارخانه شوفاژ البرز بدون دسترسی به حقوق خود از کار برکنار و به خیل بیکاران پیوستند.

شرکت تولیدی صنایع غذایی «شیفته» با 270 کارگر تعطیل شد. خبرگزاری ایلنا جمعه 3 مهر با اعلام خبر فوق افزود: «کارگران این کارخانه به صورت رسمی، فصلی و قراردادی به کارگیری شده بودند که کارگران رسمی و فصلی بازخرید شده و افرادی که به صورت قرارداد موقت به کار گرفته شده بودند نیز با فسخ قرارداد کار از کار بی کار شدند.»

شرکت مرغداری ایران و آلمان واقع در شهر قزوین دچار بحران شده و در آستانه تعطیلی کامل قرار دارد. کارگران این شرکت به مدت 4 ماه است که حقوقشان را دریافت نکرده اند.

 شرکت خودرولنت خراسان تولید کننده اتوموبیل، به دنبال واگذاری به بخش خصوصی، تعطیل شد. 200 کارگر شاغل این واحد تولیدی، به صف بیکاران پیوستند.

کارخانه چینی هیس با دارا بودن 500 کارگر، تعطیل شد. خبرگزاری ایسنا 6 مهر با بیان این خبر افزود که کارگران بیکار شده این کارخانه، سابقه 15 تا 20 سال کار را داشته اند. 

به دنبال تغییرات کاربری در کارخانه نساجی «نقش ایران» به تولید لوله سبز، کارگران این کارخانه تعدیل شده و شمار آنان کاهش پیدا کرد. بر اساس گزارش ایلنا، 1100 کارگر شاغل این کارخانه به 500 نفر کاهش پیدا کرده اند.

علی دهقانی دبیر اجرایی خانه کارگر استان یزد در گفتگویی با ایلنا 6 مهر گفت که نرخ بیکاری در استان یزد از 5 به 12 درصد افزایش یافته است.

با واگذاری کارخانه نساجی شاهو واقع در شهرک صنعتی «بهشت محمدی» در سنندج به بخش خصوصی، این واحد تولیدی تعطیل شد. به گزارش ایلنا 7 مهر، 374 کارگر طی 2 ماه بیکار شدند.

شرکت مجد تولید کننده فرآوره های پروتئینی در استان خراسان دچار بحران شده و بعد از 15 سال سابقه فعالیت، به تعطیلی کشیده شد.

به دنبال بحران در صنایع نساجی و تعطیلی پیاپی واحدهای تولیدی این بخش، 200 کارگر شرکت پاکریس سمنان از این واحد تولیدی اخراج شدند. حسین طاهرزاده دبیر اجرایی خانه کارگر سمنان در گفتگویی با ایلنا 10 مهر گفت که این واحد با ظرفیت اشغال 2 هزار و 200 نفر اکنون با 540 نفر به کار خود ادامه می دهد.

شرکت صنایع نساجی اراک تعطیل شد. حسن مرادی عضو هیات رئیسه کمیسیون انرژی مجلس درگفتگو با ایسنا 15 مهر اعلام کرد که 1400 کارگر این بخش تولیدی بیکار شده و در بلاتکلیفی به سر می برند.

کارگاههای شرکت طرح و توسعه شبکه های مخابراتی تعطیل شد. کارگران این شرکت که سابقه فعالیت آن به 28 سال می رسد، به صف بیکاران پیوستند. حمید پوررمضانی رئیس شوراهای اسلامی کار این شرکت در گفتگویی با ایلنا یکشنبه 19 مهر ماه، کارگران بیکار شده این شرکت را 359 نفر اعلام کرد. 

کارخانه «ایران پاپیروس» دست به اخراج بیش از 50 درصد کارگران و کارکنان خود زده است. کارگران اخراج شده سابقه های طولانی کار مثل 15 تا 20 سال را داشته اند.

شرکت «الومینیوم خزر» واقع در استان گیلان، به بهانه در انتقال محل، دست به اخراج کارگران خود زد. دبیر اجرایی خانه کارگر استان گیلان در گفتگو با ایلنا دوشنبه 20 مهر، گفت: «مدیریت «الومینیوم خزر» کارگران را به مرور اخراج کرده و در حال حاضر این مجتمع تولیدی تعطیل است.

کارگران شرکت «یزد کیسه» واقع در استان یزد، به مدت یک سال است که حقوقشان را دریافت نکرده اند.

بر اساس گزارش ایلنا شنبه 15 مهر، جمعی از کارگران شرکت زغال سنگ «البرز مرکزی» طی نامه ای سرگشاده نسبت به وضعیت فعلی خود اعتراض نموده اند. کارگران در نامه خود یاد آور شده اند که «شرکت زغال سنگ «البرز مرکزی» بعد از اجرای طرح تعدیل و اصلاح ساختار شرکت، تعداد افراد شاغل و کارگران معدن از 4000 نفر در دهه 70، به 630 نفر در سال 82 رسیده است.» کارگران در این نامه سرگشاده یادآور شده اند که هم اکنون با حکم تخریب سرپناه خود روبرو هستند. آنها تاکید می کنند که شرکت البرز مرکزی، بدون انجام پژوهشهای لازم و به صورت غير علمي به بخش خصوصي واگذار شده است.

کارگران شرکت «بافت ایران» به مدت 4 ماه است حقوقشان را دریافت نکرده اند. خانم زهرا آتش فراز در گفتگویی با ایلنا سه شنبه 28 مهر، گفت تعدادی از این کارگران در اعتراض به عدم دریافت حقوقهای عقب افتاده شان و در اعتراض به اجبار کارفرما بر امضای قرارداد موقت، به اداره کار اراک مراجعه و خواهان تعیین تکلیف خود شدند. نماینده این شرکت در هیاتهای تشخیص اراک گفت که 80 کارگر شرکت بافت ایران که حاضر به انعقاد قرارداد موقت کار نشده اند مورد رفتار نامناسب قرار گرفته اند.

واحد تولیدی بافت بلوچ به دلیل واردات پارچه و عدم توان رقابت با آن، دچار رکود شده و کارگران خود را از 2200 به 800 نفر کاهش داده است. قربانعلی میرشکار دبیر اجرایی خانه کارگر زاهدان در گفتگو با ایلنا 28 مهر گفت که «در استان سيستان و بلوچستان، جمعا 597 واحد توليدي و كارگاهي داشته ايم كه از اين تعداد، 510 واحد فعال، 24 واحد نيمه فعال ، 13 واحد راكد و 50 واحد به طور كامل تعطيل هستند.»