مناطق آزاد تجاري در آمريکاي لاتين و مرکزي
برگردان ناهيد جعفرپور
در آمريکاي مرکزي و مکزيک ،همچون در سراسر آمريکاي لاتين، چندين سال است که بحث تجارت آزاد بحث روز مي باشد. اوائل سال 2004 مرکز تجاري آمريکا( کفتا) ، پيمان تجاري را ميان ايالات متحده آمريکا و دولت هاي آمريکاي مرکزي مانند السالوادور ، گوآتمالا،نيکاراگوئه،هوندوراس و کوستاريکا به تصويب رساند.هدف قرار داد بسته شده از جانب( کفتا) در نهايت گسترش تجارت آزاد در منطقه تجاري آمريکاي شمالي و ايجاد مناطق آزاد تجاري ( نفتا " ماکوئلا ها") در اين منطقه ميباشد. همزمان اين پيمان کفتا، قدمي ديگر است در جهت گسترش مناطق آزاد تجاري در کل قاره آمريکا( اف ت آ آ ). اين پيمان قرار است تا سال 2005 به اجرا در آيد. البته آنطور که بنظر مي رسد اين زمان کوتاه براي گسترش اين پيمان کافي نخواهد بود. در آمريکاي مرکزي و مکزيک بر عليه پيمان کفتا و ايجاد مناطق آزاد تجاري مرتبا از جانب مخالفان جهاني سازي نئوليبرالي اکسيون هاي خياباني برگزار مي گردد.
کارخانه جات بازار جهاني در آمريکاي مرکزي"Maquilas"
يکي از جامعه شناسان السالوادوري مي گويد " در السالوادور به طور معمول استثمار شدن چيزيست طبيعي" . البته اين امر تنها به السالوادور خلاصه نمي شود. در کشور هاي آمريکاي مرکزي، صنعت ماکوئلا رل بزرگي را در ايجاد محل هاي کار بازي مي نمايد.در کارخانه جات ماکوئلا محصولات تنها براي صادرات توليد مي گردند. به اين مفهوم که سرمايه گذاران در اين کارخانه جات توليدات خود را بطور ناقص و نيمه تمام با خرج دولت هاي اين کشورها توليد مي نمايند . ماکوئلا ها بر سر مرز کشورها برقرار ميگردند. شهرهاي صنعتي محصوري هستند که سرمايه گذاران از مزاياي کشورهاي مهمان براي توليد محصولات خويش استفاده مي نمايند. به اين مفهوم که اين سرمايه گذاران از پرداختن تعرفه هاي گمرکي و ماليات معاف مي باشند. در اکثر موارد اين ماکوئلا ها در پارک هاي صنعتي که براي همين منظور ساخته شده اند بهتر بگوئيم محل هاي محصور توليد آزاد( اف پ زت) قرار دارند.در ماکوئلا هاي آمريکاي مرکزي انواع پارچه جات و توليدات نساجي براي بازار آمريکا توليد مي گردد. 85% کارگران اين کارخانه جات زن مي باشند که در شرايط بسيار بد غير انساني به توليد مشغول مي باشند. کارفرمايان از اين جهت بيشتر از زنان استخدام مي کند چون اولا زنان در کارها دقيق تر و ماهر ترند و دوما در مقابل استثمار و فشار کمتر اعتراض مي نمايند و سوما ارزانتر از کارگران مرد مي باشند. با وجود اينکه ميبايست بطور واقعي قوانين کشور هاي مهمان در ماکوئلا ها بر قرار باشد اما دولت ها بخاطر جلب سرمايه گذاران به کشورهايشان دست آنان را در اجراي هر کاري آزاد گذاشته اند. در کشور هاي آمريکاي مرکزي بين دولت ها يک مبارزه سخت رقابتي در جهت ايجاد بهترين شرايط براي سرمايه گذاري وجود دارد: چه کسي ارزان ترين کارگر ها را در اختيار آنان ميگذارد و چه کسي بهترين امکانات توليد را فراهم ميسازد و بالاخره چه کسي بهترين شرايط و قوانين کار را به نفع سرمايه گذاران ارائه مي نمايد. يک روز کار ماکوئلا ها براي کارگران به مفهوم 12 تا 14 ساعت کاريست آنهم در مقابل يک مزد. مزدي که حتي براي زنده ماندن هم کم است. توليد به شکل آکورد انجام مي پذيرد . با وجود اينکه حق بيمه هاي اجتماعي و درماني از دستمزد زنان کم مي گردد اما آنان به طور رسمي در ليست شرکت هاي بيمه هاي اجتماعي قرار نگرفته و اغلب حتي اجازه رفتن به نزد پزشک را هم نخواهند داشت. در واقع زنان در اين مناطق آزاد تجاري چه به لحاظ روحي و چه به لحاظ جسمي دچار سوء استفاده هاي مختلف قرار مي گيرند. در بسياري از کارخانه جات ماکائولا ها زنان هر روزه در زمان ترک کارخانه اجبارا بايد قرصي را بخورند که ادعا ميشود اين قرص ها بر ضد مالاريا عمل مي نمايد ولي در واقع اين قرص ها زنان را عقيم مي سازد. يا اينکه زنان بطور هفته گي معاينه زنانگي مي گردند که مبادا حامله باشند. زنان حامله فورا از کار اخراج خواهند شد. کارگران زن اکثرا بين 16 تا 30 سال مي باشند و اکثرا در موقع قرار داد بستن قيد ميشود که حق ازدواج نخواهند داشت..کارگران اکثرا قبل از سال نو اخراج مي گردند زيرا که با اين کار سرمايه دار مجبور نيست طبق قانون کار، يکماه عيدي سالانه به کارگران بپردازد. مقاومت در مقابل اين شرايط کار بسيار مشکل مي باشد زيرا در ماکوئلا ها اتحاديه کارگري وجود ندارد و سوا از اين مردم آمريکاي مرکزي به لحاظ تجربه هاي بد و سازش اتحاديه ها با سرمايه داران اعتمادي به آنان نداشته و سرمايه گذاران هم از محافظت دولت هاي ميزبان برخوردار مي باشند. از سوي ديگر به لحاظ فقر مردم اين مناطق و نبود آلترناتيوي بهتر زنان براي امرار معاش خود و خانواده به کار در ماکوئلا ها وابسته مي باشند. هم اکنون در مرزهاي بسياري از کشور هاي آسيائي و آفريقائي و آمريکاي جنوبي و مرکزي ماکوئلا هاي بيشماري به توليد البسه و توليدات نساجي اسباب بازي و لوازم خانگي و .... مشغولند.