اطلاعات پايه‌اي درباره‌ي اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي
منبع: ايران و جامعه اطلاعاتي مركز پژوهشهاي ارتباطات
خبرگزاري فارس: اتحاديه‌ي بين‌المللي ارتباطات راه‌دور (International Telecommunication Union) براساس مصوبه‌ي شماره‌ي 73 (اجلاس سال 1998 در شهر مينياپوليس)، از دبيركل اتحاديه خواست تا موضوع برگزاري يك اجلاس جهاني پيرامون جامعه اطلاعاتي را با كميته‌ي اجرايي هماهنگي سازمان ملل متحد (ACC) ـ كه اينك به هيئت اجرايي اصلي سازمان ملل متحد (CEB) تغيير نام داده ـ مطرح كند و نتيجه را به اطلاع شواري اتحاديه برساند.
اتحاديه‌ي بين‌المللي ارتباطات راه‌دور (International Telecommunication Union) براساس مصوبه‌ي شماره‌ي 73 (اجلاس سال 1998 در شهر مينياپوليس)، از دبيركل اتحاديه خواست تا موضوع برگزاري يك اجلاس جهاني پيرامون جامعه اطلاعاتي را با كميته‌ي اجرايي هماهنگي سازمان ملل متحد (ACC) ـ كه اينك به هيئت اجرايي اصلي سازمان ملل متحد (CEB) تغيير نام داده ـ مطرح كند و نتيجه را به اطلاع شواري اتحاديه برساند.
دبيركل اتحاديه، در نشست سال 1999 شوراي اتحاديه، گزارش داد كه كميته‌ي اجرايي هماهنگي سازمان ملل نسبت به برگزاري اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي (WSIS) واكنش مثبت نشان داده و بسياري از ديگر سازمان‌ها و مؤسسات نيز علاقه‌ي خود را به همكاري جهت تدارك و برگزاري اين اجلاس ابراز داشته‌اند. به اين ترتيب، تصميم گرفته شد كه اين اجلاس زير نظارت عالي دبير كل سازمان ملل متحد و با رهبري تداركاتي اتحاديه بين‌المللي ارتباطات‌راه‌دور برگزار گردد.
در سال 2001، شواري اتحاديه بين‌المللي ارتباطات‌راه‌دور تصميم گرفت كه اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي (WSIS) را در دو مرحله برگزار كند: مرحله اول از 10 تا 12 دسامبر سال 2003(?? تا ?? آذر ????) در شهر ژنو در كشور سوئيس، و مرحله‌ي دوم از 16 تا 18 نوامبر سال 2005(?? تا ?? آبان ????) در شهر تونس در كشور تونس.
مجمع عمومي سازمان ملل متحد در مصوبه‌ي 183/56 از روالي كه شوراي اتحاديه‌ي بين‌المللي ارتباطات راه‌دور براي برگزاري اجلاس اتخاذ كرده بود،حمايت كرد. در اين مصوبه همچنين از نقش رهبري اتحاديه در برگزاري اجلاس و تدارك و آماده‌سازي آن، با همكاري ساير سازمان‌ها و گروه‌هاي علاقه‌مند، پشتيباني شده است.
در مصوبه‌ي 183/56 مجمع عمومي سازمان ملل متحد همچنين توصيه شد كه تدارك برگزاري اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي (WSIS) از طريق يك «كميته‌ي تدارك» متشكل از دولت‌هاي مختلف صورت گيرد. وظيفه‌ي اين كميته اين است كه دستور كار اجلاس را تعيين كند، در مورد شركت ديگر گروه‌هاي ذينفع در اجلاس تصميم‌گيري كند، و پيش‌نويس «بيانيه‌ي اصول» و همچنين پيش‌نويس «نقشه‌ي عمل» را تهيه نمايد. در مصوبه‌ي 183/56 از اتحاديه بين‌المللي ارتباطات‌راه‌دور درخواست شد كه مديريت هيئت‌اجرايي اجلاس را برعهده گيرد و دولت‌ها را به شركت فعال در مراحل تداركاتي اجلاس و حضور در بالاترين سطح ممكن در خود اجلاس فراخواند.
در مصوبه‌ي 183/56 مجمع عمومي سازمان ملل متحد، همچنين همه‌ي نهادهاي سازمان ملل كه با اين موضوع مرتبط هستند و همه‌ي سازمان‌هاي بين‌دولتي، از جمله مؤسسات بين‌المللي و منطقه‌اي، سازمان‌هاي غيردولتي، جامعه مدني و بخش خصوصي به همياري و مشاركت فعال در تداركات بين‌دولتي براي برگزاري اجلاس و همچنين شركت در خود اجلاس تشويق شده‌اند.
چالش
جامعه‌ي اطلاعاتي جهاني با سرعتي سرسام‌آور در حال تحول است. ارتباطات‌راه‌دور، خبرپراكني چندرسانه‌اي و فناوري‌هاي اطلاعاتي وارتباطاتي با شتابي فزاينده به سوي همگرايي مي‌روند و در اين مسير، محصولات و خدمات نوين و همچنين شيوه‌هاي نويني در تجارت و كسب‌وكار به وجود مي‌آورند. در اين ميان، شاهد فوران فرصت‌هاي جديد تجاري، اجتماعي و حرفه‌اي، و گشوده شدن بازارهاي نوين به روي رقابت، سرمايه‌گذاري، و مشاركت‌هاي خارجي هستيم. در حالي كه جامعه صنعتي قرن بيستم به سرعت جاي خود را به جامعه‌ي اطلاعاتي قرن بيست‌ويكم مي‌دهد، جهان نوين تحولي بنيادين را از سر مي‌گذراند. اين تحول پويا نويد يك دگرگوني بنيادين را در تمام جنبه‌هاي زندگي ما مي‌دهد؛ دگرگوني و تحول در زمينه‌هايي همچون: نشر دانش، تعامل اجتماعي، رويه‌هاي اقتصادي و تجاري، مسائل سياسي، رسانه‌ها، آموزش‌وپرورش، بهداشت، تفريحات و سرگرمي و... ما در واقع در ميانه‌ي انقلابي قرار گرفته‌ايم كه شايد بتوان آن را بزرگترين انقلابي دانست كه بشر تاكنون تجربه كرده است. براي آن كه جامعه‌ي جهاني از اين انقلاب بهره‌مند شود، لازم است كه رشد موفق و مداوم اين تحول مورد مباحثات جهاني قرار گيرد.
فرصت
اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي (WSIS) فرصتي يگانه براي همه‌ي گروه‌هاي اصلي اثرگذار و اثرپذير جامعه‌ي اطلاعاتي است تا در بالاترين سطح گردهم‌آيند و به درك بهتري از اين انقلاب و اثرات آن بر جامعه‌ي بين‌المللي دست يابند. قصد از برگزاري اين اجلاس گردآوردن سران حكومت‌ها، رؤساي مؤسسات سازمان ملل متحد، رهبران صنايع، سازمان‌هاي غيردولتي، نمايندگان رسانه‌ها و جامعه مدني، در يك رويداد واحد بين‌المللي است تا از اين طريق همه‌ي طرف‌هاي ذينفع به درك مشتركي از نقش خود برسند؛ نقشي كه تضمين‌كننده‌ي استقرار عملي جامعه اطلاعاتي در سراسر جهان به گونه‌اي هموار و هماهنگ است.
دستاورد اجلاس
آنچه انتظار مي‌رود از اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي (WSIS) به دست آيد، رسيدن به يك اراده‌ي سياسي روشن و تصويب يك بيانيه‌ي اصولي و يك نقشه‌ي مشخص عملي براي دستيابي به هدف‌هاي جامعه اطلاعاتي است كه منعكس كننده‌ي منافع گوناگون همه‌ي گروه‌هاي ذينفع باشد. به روشني پيداست كه رسيدن به چنين دستاوردي، با اين ماهيت و وسعت بلندپروازانه، مستلزم همكاري و مشاركت همه‌ي نهادهاي عمومي و خصوصي است؛ مشاركتي كه همگان به شدت و فعالانه به آن فراخوانده مي‌شوند.
كميته‌ي عالي سازماندهي اجلاس
يك «كميته‌ي عالي سازماندهي اجلاس»، به سرپرستي كوفي‌عنان، دبيركل ملل متحد و رئيس «هيئت اجرايي اصلي هماهنگي سازمان ملل متحد»، تشكيل شده است.
كار اين كميته، هماهنگ كردن تلاش‌هاي بين‌المللي اعضاي خانواده‌ي سازمان ملل متحد در تدارك، سازماندهي، و برگزاري اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي است. تمام اعضاي «كميته‌ي عالي سازماندهي اجلاس»، كوشيده‌اند تا اطلاعات مشخصي درباره‌ي فعاليت‌هاي خود ارائه دهند كه به روشن‌تر شدن موضوع‌هاي اجلاس كمك خواهد كرد. «كميته‌ي عالي سازماندهي اجلاس» به طور مستقيم به «هيئت‌اجرايي اصلي هماهنگي‌هاي سازمان ملل متحد» گزارش مي‌دهد و بر كار «دبيرخانه اجرايي» اجلاس نظارت دارد.
تركيب «كميته‌ي عالي سازماندهي اجلاس»
اين كميته مركب از نماينده‌اي از سوي دبيركل ملل متحد و روساي اجرايي سازمان‌ها و موسسات تخصصي سازمان ملل متحد است. اين سازمان‌ها و مؤسسات عبارتند از: FAO (سازمان خواروبار و كشاورزي ملل متحد)، IAEA (آژانس بين‌المللي انرژي اتمي)، ICAO (سازمان بين‌المللي هوانوردي كشوري)، ILO (سازمان بين‌المللي كار)، IMO (سازمان دريانوردي بين‌المللي)، ITU (اتحاديه بين‌المللي ارتباطات‌راه‌دور)، UNCTAD (كنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد)، UNDP (برنامه‌ي عمران ملل متحد)، UNEP (برنامه‌ي محيط‌زيست ملل متحد)، UNESCO (سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد)، UNHCR (كميسارياي عالي پناهندگي ملل متحد)، UNIDO (سازمان توسعه صنعتي ملل متحد)، UPU (اتحاديه جهاني پست)، WHO (سازمان بهداشت جهاني)، WIPO (سازمان جهاني مالكيت معنوي)، WMO (سازمان هواشناسي جهاني). دبيركل WTO (سازمان تجارت جهاني)، دبير اجرايي UNITAR (مؤسسه‌ي آموزش و پژوهش ملل متحد)، دبيران اجرايي شوراهاي اقتصاد منطقه‌اي سازمان ملل متحد و رئيس بانك جهاني نيز از ديگر اعضاي «كميته‌ي عالي سازماندهي اجلاس» هستند. دبيركل «اتحاديه‌ي بين‌المللي ارتباطات‌راه‌دور» رياست «كميته‌ي عالي سازماندهي اجلاس» را برعهده دارد.
دبيرخانه اجرايي اجلاس
مدير اجرايي: آقاي «پيير گاين»
معاون مدير اجرايي: آقاي «آرت لوين»
دبيرخانه اجرايي اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي تحت سرپرستي «كميته‌ي عالي سازماندهي اجلاس» تشكيل شد تا به تدارك اجلاس كمك كند. اين دبيرخانه در مركز «اتحاديه‌ي بين‌المللي ارتباطات‌راه‌دور» در ژنو مستقر است و وظايف زير را برعهده دارد:
ارائه توصيه در همه‌ي جنبه‌هاي تدارك اجلاس
آماده‌سازي گزارش‌هاي پيشرفت كار تدارك اجلاس
تهيه يك طرح عملياتي و برنامه زمانبندي براي تدارك اجلاس
به دست آوردن حمايت‌هاي مالي و پولي از اجلاس
تركيب دبيرخانه اجرايي
شماري از سازمان‌هاي مختلف، از جمله وزارت‌خانه‌هاي كشورهاي مختلف، شركت‌هاي خصوصي، مؤسسات سازمان ملل متحد، و سازمان‌هاي غيردولتي، كارشناساني را به دبيرخانه اجرايي اجلاس به صورت پاره‌وقت و تمام وقت اعزام كرده‌اند. تركيب كاركنان دبيرخانه اجرايي به اين شكل است:
• كاركناني از كشورهاي عضو
• كاركناني از مؤسسات تخصصي ملل متحد كه عضو «كميته‌ي عالي سازماندهي اجلاس» هستند
• كاركناني از بخش خصوصي
• كاركناني از سازمان‌هاي غيردولتي و جامعه مدني
دبيرخانه‌هاي اجرايي كشورهاي ميزبان
كشورهاي سوئيس و تونس نيز دبيرخانه‌هاي اجرايي خاص خود را براي اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي تشكيل داده‌اند.
پايگاه اينترنتي دبيرخانه اجرايي سوئيس
چه كساني در اجلاس شركت مي‌كنند؟
همه دولت‌ها، صرفنظر از ميزان درآمد ملي و سطح تأسيسات زيربنايي آنها، در جامعه اطلاعاتي سهمي دارند. دولت‌ها، در بهره‌مندي همگان از مزاياي جامعه اطلاعاتي نقشي مهم دارند و اين نقش را از طريق خط‌مشي‌ها و برنامه‌هاي توسعه‌ي ملي و بين‌المللي براي رويارويي با مشكلات جامعه اطلاعاتي ايفا مي‌كنند. دولت‌ها در تلاش خود براي حفظ منافع عمومي مي‌توانند آگاهي را افزايش دهند، دسترسي همگاني به اطلاعات را تسهيل كنند، و همچنين مي‌توانند شالوده‌هايي را پي‌بريزند كه همه شهروندان از ثمرات فناوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطاتي در بهبود كيفيت زندگي، خدمات اجتماعي و رشد اقتصادي بهره‌مند شوند.
بخش خصوصي
بخش خصوصي، در كنار دولت‌ها و جامعه مدني، با ارائه‌ي الگوهاي باصرفه‌ي اقتصادي مي‌تواند نقش بسيار فعالي در تحقق اهداف توسعه كه در دستور كار جهاني قرار دارد ايفا كند. همكاري و همراهي بخش خصوصي در ايجاد شرايط مادي براي دسترسي همگاني به اطلاعات و بهره‌مندي همگاني از خدمات ارزش‌افزوده‌ي فناوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطاتي، بسيار حائز اهميت است. حضور بخش خصوصي در اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي مايه‌ي تشويق رشد اقتصادي و مشاركت‌هاي جديد، انتقال فناوري، افزايش آگاهي‌ها نسبت به فناوري‌هاي جديد، ايجاد انگيزه در توسعه‌ي توانايي‌هاي محلي و پديد آمدن فرصت‌هاي اشتغال براي متخصصان مي‌شود.
«كميته‌ي هماهنگي طرف‌هاي گفتگوي تجاري» كه رياست آن بر عهده‌ي «اتاق بازرگاني بين‌المللي» است، راه ورود بخش خصوصي به اجلاس را هموار مي‌كند. براي اطلاعات بيشتر درباره‌ي مشاركت و حضور جامعه‌ي بازرگاني و تجاري به اين نشاني مراجعه كنيد.
جامعه مدني
جامعه مدني در تعيين پيامدهاي فرهنگي و اجتماعي روندهاي جاري و در جلب توجه همگان به لزوم مسئوليت‌پذيري دموكراتيك در گزينه‌هاي استراتژيك در همه‌ي سطوح نقش فعالي ايفا مي‌كند. تنوع جامعه مدني و گاهي شيوه‌ي ورود عملي به مسائل، باعث شده است كه جامعه مدني يك بازيگر اصلي در مشاركت‌هاي بين‌المللي نوين كه دبيركل ملل متحد فراخوان آن را داده است شود.
خانواده‌ي سازمان ملل متحد
اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي فرصتي يگانه دراختيار جامعه جهاني مي‌گذارد تا به سرنوشت مشترك خود بينديشيم و آن را به بحث بگذاريم و آن را شكل دهيم؛ آن هم در عصري كه همه كشورها و مردمان به‌طرز بي‌سابقه‌اي در تماس و ارتباط با يكديگر قرار گرفته‌اند. سازمان‌هاي خانواده‌ي ملل متحد با گردهم‌آوردن دولت‌هاي عضو و همچنين بخش‌خصوصي و نهادهاي بين‌المللي و جامعه‌ي بين‌المللي در راستاي اهداف مشترك، در واقع به عنوان تسريع‌كننده‌ي تحولات عمل مي‌كنند. سيستم سازمان ملل متحد و مؤسسات تخصصي آن با تمام وجود در سازماندهي و برگزاري اجلاس كه رهبري آن با «اتحاديه بين‌المللي ارتباطات راه‌دور» است، مشاركت خواهند كرد.
زمان و مكان اجلاس
اجلاس تحت سرپرستي عالي «كوفي عنان» دبيركل ملل متحد، و به رهبري «اتحاديه‌ي بين‌المللي ارتباطات راه‌دور»، و با همكاري ديگر مؤسسات مرتبط ملل متحد، در دو مرحله برگزار خواهد شد:
مرحله اول: ژنو سال 1382
نخستين مرحله اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي در شهر ژنو و به ميزباني دولت سوئيس از تاريخ 10 تا 12 دسامبر سال 2003 (15 تا 17 آذر 1382) برگزار مي‌شود. در اين اجلاس به طيف وسيعي از موضوع‌هاي مربوط به جامعه اطلاعاتي پرداخته مي‌شود و دو سند «بيانيه اصول» و «نقشه‌ي عمل» كه در آن انواع موضوع‌هاي مربوط به جامعه اطلاعاتي طرح خواهد شد، به تصويب مي‌رسد.
مرحله دوم: تونس 1384
دومين مرحله اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي در شهر تونس و به ميزباني دولت تونس از تاريخ 16 تا 18 نوامبر سال 2005(25 تا 23 آبان 1384) برگزار مي‌شود. در اين مرحله، موضوع‌هاي مربوط به توسعه كانون توجه خواهد بود و در اين اجلاس پيشرفت‌هايي كه صورت گرفته ارزيابي خواهد شد و در صورت لزوم «نقشه‌ي عمل» ديگري به تصويب خواهد رسيد.