چالشها و راهکارهای جنبش کارگری
رویدادهای جنبش کارگری و مزدبگیران در تیر ماه
زینت میرهاشمی
zinat_mirhashemi@yahoo.fr
رکود و تعطیلی در بخشهای تولیدی و صنعتی همچنان ادامه دارد و اثرات زیانبارش را بر روی کارگران و زحمتکشان می گذارد. با تعطیل شدن این بخشها، تعداد زیادی از کارگران و مزدبگیران از دایره قراردادهای دائم بیرون خواهند آمد و به صف بیکاران می پیوندند. در بهترین حالت، کارگران اخراج شده به کارگران پیمانی و یا با قراردادهای موقتی استخدام می شوند. حقوق و مزایای کاری کارگران شاغل در بخشهای تولیدی تعطیل شده در جیب صاحبان سرمایه باقی می ماند. این کارگران در حالی که ماهها حقوق خود را دریافت نکرده اند همانند وسایل و ابزار کارخانه در بلاتکلیفی گذاشته می شوند.
اعتراض به اخراج، بیکاری، ناامنی شغلی،عدم دریافت حقوق و مزایای کاری، قراردادهای موقت و پیمانی و نیز محرومیت از بیمه بیکاری و اعتراض به سیاستهای سازمان تامین اجتماعی از جمله مواردی هستند که کف مطالبات جنبش کارگری در تیر ماه را برجسته می کند. در این نوشته به برجسته ترین رویدادهای جنبش کارگران و مزدبگیران حول محورهایی که ذکر شد اشاره می شود.
رای دیوان عدالت اداری بر محرومیت کارگران قراردادی از بیمه بیکاری، مورد اعتراض کارگران و مزدبگیران قرار گرفته است. نگرانی از این امر با توجه به رشد صعودی تبدیل کارگران قراردادهای دائمی یا طولانی مدت به کارگران قراردادی یا قراردادهای کوتاه مدت و پیمانی، به طور آشکاری در جنبش کارگری خود را نشان می دهد. نگرانی از دست دادن کار و پیوستن به صف بیکاران آن هم در سنین بالا و نبود حداقل تامینهای اجتماعی و بهداشت آنها را با زندگی دشواری روبرو ساخته است.
سازمان تامین اجتماعی بر اساس ماده 21 قانون کار که در دوران مجلس پنجم و همچنین بخشی از آن در مجلس ششم تصویب شده، با مراجعه به دیوان عدالت اداری موق به حذف بیمه بیکاری کارگران قراردادی می شود. دیوان عدالت اداری به نفع سازمان تامین اجتماعی رای می دهد. رای دیوان عدالت اداری مبنی بر محرومیت کارگران قراردادی از بیمه بیکاری از جمله مواردی است که زندگی و معیشت کارگران و مزدبگیران را فقیرانه تر می کند. سازمان تامین اجتماعی 30 درصد از حقوق کارگران چه قراردادی و چه دائمی را مستقیم دریافت می کند.
با رای دیوان عدالت اداری قریب به 70 درصد از کارگران از حق داشتن بیمه بیکاری در صورت از دست دادن کارشان محروم شدند. این بخش از کارگران و مزدبگیران از محرومترین بخش جامعه ایران هستند.
ماده 21 قانون کار، 6 مورد را برای محرومیت از بیمه بیکاری برشمرده است. فوت کارگر، بازنشستگی کارگر، از کارافتادگی کارگر، انقضای مدت در قراردادی کار با مدت موقت و عدم تجدید صریح یا ضمنی آن، پایان کار در قراردادهایی که مربوط به کار معین است و استعفای کارگر.
اعتراضهای کارگران و مزدبگیران
- کارگران و کارکنان وزارت تعاون در اعتراض به اخراج خود روز 2 تیر، دست به یک گردهمایی اعتراضی زدند. 160 نفر از کارگران و کارکنان وزارت تعاون که 6 ماه اضافه کاری خود در سال 82 را طلب کرده بودند با اخراج روبرو شدند. همچنین این کارگران از اول سال 83 حقوق و مزایای خود را دریافت نکرده اند. کارگران معترض در گردهمایی می گفتند: وزیر تعاون به بهانه ایجاد اشتغال می خواهد کارگران را اخراج کند و افراد جدیدی را جایگزین نماید.
- کارگران شرکت «سیم و کابل باختر» روز جمعه 5 تیر در مقابل اداره کل صنایع و معادن استان کرمانشاه دست به یک گردهمایی اعتراضی زدند.
- بنا به گزارش ایلنا شنبه 6 تیر، تعدادی از کارگران نیروگاه اتمی بوشهر چند روز اعتصاب کردند. در پی اعتصاب کارگران نیروگاه اتمی بوشهر درگیریهایی طی چند روز اخیر رخ داد.
- کارکنان شرکت ماشین سازی اراک دست به تحصن و اعتصاب زده و خواستار رسیدگی به وضعیت کاری خود شدند. خبرگزاری ایسنا روز سه شنبه 9 تیر با درج خبر فوق اعلام کرد که کارکنان شرکت ماشین سازی اراک به مدت ده روز است که در تحصن و اعتصاب به سر می برند. کارخانه ماشین سازی اراک 4000 کارگر دارد.
- کارکنان سازمان آب و فاضلاب استان کرمانشاه در اعتراض به شرایط کاری و نحوه مدیریت این سازمان روز یکشنبه 21 تیر در مقابل سازمان آب و فاضلاب در تهران دست به تحصن زدند.
- جمعی از کارگران شرکت دخانیات ایران در اعتراض به حذف مزایای بازنشستگی خود روز دوشنبه 22 تیر در مقابل شعبه دوم تامین اجتماعی استان تهران دست به یک گردهمایی اعترضی زدند.
- بر اساس گزارش ایلنا دوشنبه 22 تیر، اسماعیل سلیمی یکی از کارگران معترض در باره نقش سازمان تامین اجتماعی گفت: «تامین اجتماعی در سطح جهانی در خدمت کارگران است اما در ایران به این شکل عمل نمی شود. سازمان تامین اجتماعی طی چند ساله اخیر با احداث و تاسیس کارخانه و بیمارستانهای مختلف که از دسترنج همین کارگران به دست آورده، توانسته است به منافع خوبی دست پیدا کند...»
- جمعی از کارگران کارخانه چینی مهدی در اعتراض به عدم دریافت حقوقهای عقب افتاده خود روز سه شنبه 23 تیر در برابر استانداری یزد دست به یک گردهمایی زدند. کارخانه چینی مهدی که بزرگترین کارخانه تولید چینی استان یزد است از ابتدای امسال حقوق 400 کارگر خود را نپرداخته و از خرداد ماه تعطیل شده است.
- بیش از 1500 نفر از کارگران ایران خودرو، روز پنجشنبه 25 تیر در مقابل سازمان تامین اجتماعی دست به یک گردهمایی اعتراضی زدند. علت اعتراض کارگران ایران خود رو، تصویب وزارت رفاه توسط مجلس ششم و مسلط شدن هر چه بیشتر دولت بر سازمان تامین اجتماعی و صندوق بیمه های اجتماعی بود.
- جمعی از فرهنگیان روز یکشنبه 28 تیر در مقابل درب اصلی مجلس دست به یک گردهمایی اعتراضی زدند. علت اعتراض فرهنگیان، حقوق و مزایا و مشکلاتشان بود. گردهمایی اعتراضی فرهنگیان مورد تعرض ماموران انتظامی قرار گرفت. در برخورد بین ماموران نیروی اتنظامی با اعتراض کنندگان، دو تن از فعالان فرهنگیان دستگیر شدند. شرکت کنندگان در حرکت اعتراضی به دستگیری دو تن از فعالان جنبش معلمان اعتراض و خواهان آزادی آنها شدند.
- 200 نفر از کارگران شرکت «سعادت نساجان» در اعتراض به عدم دریافت حقوق ومزایای خود در هفته سوم تیرماه به یک تجمع اعتراضی در خانه کارگر یزد دست زدند.
- تعدادی از کارگران در محل خانه کارگر کردستان به یک تجمع اعتراضی دست زدند. کارگران نسبت به سیاستهای سازمان تامین اجتماعی و نیز وضعیت نامطلوب خود اعتراض داشتند.
ایرج بهرام نژاد دبیر خانه کارگر کردستان گفت: «در حال حاضر 90 درصد از کارگران کردستانی با قراردادهای موقت مشغول به کار هستند که از سال 82 تا کنون 800 نفر از کارگرانی که در قالب همین قرادادها مشغول به فعالیت بوده اند از کار بی کار شده اند.»
بر اساس گزارش ایسنا 26 تیر، کارخانه نساجی کردستان تصمیم به تعدیل 175 نفر از کارگران خود گرفته است.
- 150 نفر از کارگران خدماتی شهرداری سقز که به صورت قراردادی به کار اشتغال دارند، به مدت 4 ماه حقوقشان را دریافت نکرده اند.
- در ماهی که گذشت اعتراض پرستاران شاغل در بیمارسانهای مختلف جریان داشت. پرستاران اعلام کرده اند که اگر به خواسته هایشان رسیدگی نشود در روز پرستار همگی با لباسهای سیاه بیرون خواهند آمد. سیاست خصوصی سازی بخش پرستاری، استخدام پرستاران با قراردادهای کوتاه مدت و حتی پیمانی، عدم امنیت شغلی، بیکاری و اخراج از جمله علتهای اعتراض پرستاران در تیر ماه بوده است.
250 نفر از پرستاران بیمارستان خمینی در اولین هفته تیر ماه دست به یک گردهمایی اعتراضی در حیاط بیمارستان زدند که 4 روز ادامه داشت. پرستاران معترض در قطعنامه خود خواستار افزیش حقوق و مزایای کادر پرستاری شدند.
تعطیلی کارخانه ها و بیکار شدن کارگران و مزدبگیران
- شرکت روغن نباتی «شکوفه بابل» ، 40 نفر از کارگران خود را اخراج کرد. شرکت شکوفه بابل با عمری 60 ساله در سال 82 به بخش خصوصی واگذار شده است. این شرکت در پی سیاست جدیدش، دست به تعدیل کارگران خود زد.
- 120 کارگر کارخانه پتوبافی «نقش جهان» با از دست دادن کار خود به خیل بیکاران پیوستند. کارخانه پتوبافی نقش جهان در تبریز به دنبال رکود بازار و انباشه شدن تولیدات کارخانه و نبود بازار، تعطیل و کارگران خود را اخراج کرد.
- شرکت ریسندگی و بافندگی «فومنات» با 500 کارگر در آستانه تعطیلی قرار گرفت. بر اساس گزارش ایلنا جمعه 19 تیر، شرکت ریسندگی و بافندگی فومنات که از سال 1353 فعالیت تولیدی خود را آغاز کرده است، در سال جاری دست به اخراج 265 کارگر قراردادی خود زده است. همچنین این شرکت - بیش از 4 ماه است که حقوق کارگران خود را پرداخت نکرده است. 500 کارگری که در تهدید بیکاری هستند از کارگران دائمی هستند.
- بیش از نیمی از کارخانه تولیدی و صنعتی بزرگ در استان لرستان تعطیل شده است. مرتضی مختاری فر دبیر اجرایی خانه کارگر خرم آباد می گوید: «به جز چند کارخانه کوچک و انگشت شمار، کارخانجات مهم صنعتی و تولیدی استان لرستان چند سالی است تعطیل شده و این امر باعث بیکاری تعداد زیادی کارگر در سطح استان شده است.»
- با به رکود کشیده شدن فعالیت تولیدی کارخانه نساجی شرق آذر تبریز، 100 نفر از کارگران این کارخانه در صف بیکاران قرار گرفتند. بر اساس گزارش ایسنا دوشنبه 15 تیر، کارخانه نساجی شرق آذر با دارا بودن جدیدترین تکنولوژی تولید نخ یکی از بهترین تولیدکنندگان این محصول در کشور به شمار می رفته است.
- کارخانه «نقش ایران» روز شنبه 6 تیر تعطیل و کارگرانش به صف بیکاران پیوستند. کارخانه نقش ایران در شهر صنتی البرز قزوین قرار دارد. بیشتر کارگران این کارخانه از اسفند ماه سال گذشته حقوق خود را دریافت نکرده اند.
- کارگران شرکت روشنگر بعد از تعطیلی این کارخانه در بلاتکلیفی به سر برده و هنوز حقوق عقب افتاده خود را دریافت نکرده اند. این کارگران در مدت یک سالی که حقوق دریافت نکرده اند از داشتن دفترچه بیمه و مسائل بهداشتی محروم مانده اند.
- 36 کارخانه پنبه پاک کنی در استان گلستان به حال نیمه تعطیل در آمده است. بنا به گزارش ایلنا روز شنبه 6 تیر، مهندس زمانی، رئیس خانه صنعت و معدن استان گلستان، گفت: 36 کارخانه پنبه پاک کنی در استان گلستان به حالت نیمه تعطیل درآمده است.
- بزرگترین مجتمع تولید ذوب با بیش از 700 کارگر در حال ورشکستگی و تعطیلی به سر می برد. مجتمع تولید ذوب روی بافق یکی از بزرگترین مجتمعهای تولیدی در خاورمیانه بوده که در 25 خرداد 79 در شهر بافق آغاز به کار کرده است.
دستگیری کارگران
- دو نفر از کارگران به دادگاه احضار شدند. کارگران احضار شده به دادگاه از جمله شرکت کنندگان در تجمع اعتراضی در سال 1381، در مقابل سازمان تامین اجتماعی استان قم بودند.
به گزارش ایلنا، شنبه 6 تیر،«این 2 کارگر که در جریان تجمع سال 1381 در مقابل سازمان تامین اجتماعی توسط نیروهای انتظامی دستگیر شده بودند به تازگی به دادگاه فرا خوانده شدند.» این کارگران 25 تیر ماه سال 81، به بهانه «اغتشاش» دستگیر شده که بعد از مدتی با وثیقه 50 میلیون تومانی آزاد شدند. کارگران دستگیر شده در شرکتهای «ایران ترمه» و «نساجی مریم» شاغل هستند.
- روز شنبه 20 تیر، دو نفر از فعالان جنبش معلمان و فرهنگیان توسط ماموران رژیم دستگیر شدند.
محمود بهشتی، دبیر کانون صنفی معلمان و ذاتی، سخنگوی سابق کانون صنفی معلمان دستگیر شدند. معارفی مسئول دفتر بازنشستگان آموزش و پرورش در مورد دستگیری آنها به ایلنا گفت: «تعدادی از افراد از دادگاه انقلاب به منازل آقایان بهشتی و ذاتی با ضبط وسایل منزل آنها این دو فرد را دستگیر کردند. همچنین تلفنها و وسایل ارتباطی این افراد قطع شده ست.»
در حالی که وضعیت معاش کارگران و زحمتکشان و مزدبگیران هر روز بیشتر مورد تهدید قرار می گیرد، جنبش کارگری در فقدان تشکلهای مستقل خود برای سازماندهی جنبشهای اعتراضی و پیوند آن با جنبشهای اجتماعی رنج می برد. در فقدان سندیکاها و اتحادیه های مستقل کارگری و نیز نمایندگان واقعی کارگران، نماندگان خانه کارگر و شوراهای اسلامی کار که تشکلهایی وابسته به حکومت هستند از مطالبات کارگران در داد و ستد با کارفرمایان و دولت به طور واقعی دفاع نمی کنند.
کارگران تصمیم داشتند روز 25 تیر ماه همزمان با روز «تامین اجتماعی» در اعتراض به سیاستهای این سازمان دست به گردهمایی اعتراضی بزنند. نمایندگان خانه کارگر به بهانه در جریان بودن مذاکره با این سازمان، از گردهمایی فوق جلوگیری به عمل آوردند.