برگزارى جشنواره سينماى ايران در غربت در تورنتو

على شريفيان گزارشگر صداى آلمان در مونترال

پنج شنبه اول مرداد 1383 – 22 ژوئيه 2004

از جمعه ۲۳ ژوييه تا يكشنبه ۲۵ ژوييه جشنواره ى «سينماى ايران در غربت»، با نمايش ۲۲ فيلم كوتاه و بلند در تورنتو كانادا برگزار خواهد شد. شهرام تاب محمدى، منتقد سينما، مسئول اصلى سازماندهى اين جشنواره است، كه با همكارى چندتن ديگر آن را پى ريخته و سال به سال اين جشنواره را تدارك ديده و در شكل گسترده اى عرضه كرده است.

امسال چهارمين سالى است كه اين جشنواره و اين بار با همكارى «انجمن دانشجويان دانشگاه تورنتو» در سالن «كوفلر» در اين دانشگاه برگزار خواهد شد.

در سالهاى گذشته جشنواره ى آثار فيلمسازان ايرانى در غربت علاوه بر تورنتو، كه پرشمارترين ايرانيان ساكن كانادا در آنجا زندگى مى كنند، در شهرهاى ديگر كانادا از جمله ونكوور و مونترال و همينطور در نيويورك و ديگر نقاط نيز عرضه شده است.

در جشنواره امسال آثارى از سوسن تسليمى، رضا باقر، كاوه نباتيان، شاهين بهرامى، بهمن مشعار، ميترا فراهانى، شيرين كلانترى، حميدرضا رحمانيان، هوشنگ اله يارى، چند فيلم از رضا پارسا كارگردان ايرانى ساكن سوئد و همينطور كارى ازيورگنسن، كه سوئدى تبار است و موضوع فيلمش درباره ى پناهنده اى ايرانى ست، به نمايش درخواهد آمد.

مشخصه ى عمده ى اين فيلم ها آن است، كه بيشترشان با كمترين امكانات كار توليد سينمايى ساخته شده اند و آنچه در آنها اهميت دارد موضوع و محتواى آنهاست. اما بايد گفت بعضى از اين فيلم ها آثارى هستند كه با سرمايه هاى قابل توجه و با معيارهاى حرفه اى سينما ساخته شده اند.

براى نمونه مى شود در جشنواره ى امسال به فيلم بلند «خانه در جهنم» ساخته ى سوسن تسليمى، بازيگر توانمند و نام آور سينما و تئاتر اشاره كنيم، كه با سرمايه گذارى كافى و به شكلى كاملا حرفه اى در سوئد توليد شده است. يادآورى ديگر آنكه بيشتر اين فيلم ها با وجود بودجه ى توليدى كم و بعضا ناكافى خود آثار جالب توجهى به لحاظ هنر سينما به شمار مى روند.

سينماى ايرانى در تبعيد با توجه به آنچه گفتيم، نمى تواند نگاه و توجه به گيشه و فروش داشته باشد. گرچه برحسب كشش و جذابيت موضوع و محتواى آنها به وسيله ى شركتهاى پخش كننده براى نمايش در مناطق مختلف جهان و بويژه براى پخش به تلويزيونها خريدارى مى شوند و از اين راه مخارج خود را تامين و حتا گاهى درآمدى هم كسب مى كنند.

فيلم هاى اين جشنواره همه زيرنويس انگليسى دارند. سينماى ايران به معناى حرفه اى آن در غربت اگر زبان فيلم ها به فارسى باشد با مشكلات روبه رو شده و مى شود. پرويز صياد هنرمند پرآوازه كه سالهاست در تبعيد زندگى مى كند در كتاب انتقادى تحليلى خود تحت عنوان «سينماى ايران در تبعيد» به خوبى به اين موضوع و عوامل و علتهاى آن پرداخته است.

در يك نگاه كوتاه جشنواره ى امسال گزيده اى از بهترين هاى ۳ جشنواره ى گذشته را عرضه مى كند. آن طور كه شهرام تاب محمدى مى گويد، دوره ى پنجم اين جشنواره با اضافه شدن فيلمهاى تازه در سال ميلادى جديد برگزار خواهد شد.

از فيلم هاى ديدنى جشنواره ى امسال به جز «خانه در جهنم» ساخته ى سوسن تسليمى كه سال پيش در جشنواره ى جهانى فيلم مونترال نيز به نمايش درآمده و به آن اشاره شد، بايد از فيلم ديگرى ياد كرد به نام «بدون دخترم» كه ساخته ى آلكسيس كورس است. اين فيلم جوابى ست به فيلم «بدون دخترم هرگز». در اين فيلم كارگردان سراغ دكتر محمودى مى رود تا روى ديگر سكه ى روايت بتى محمودى را به نمايش بگذارد. فيلم «بدون دختر هرگز» با بازى بازيگر مشهور سينماى امريكا، سالى فيلد، در نقش بتى محمودى در زمان نمايش خود جنجال فراوانى بپا كرد.

از ديگر فيلم هاى جالب جشنواره ى امسال فيل غيرمتعارف «سايه» ساخته ى كاوه نباتيان براساس طرح شهرام گلچين است. در اين فيلم شهرام گلچين هنرپيشه ى معروف پيش از انقلاب، به ملاقات مهران ناصرى در فرودگاه شارل دوگل پاريس مى رود. در روايت ملاقات اين هنرپيشه ى تبعيدى با مهران ناصرى، ايرانى سرگردان فرودگاه پاريس، حوادث غيرقابل پيش بينى رخ مى دهد. گفته مى شود استيون اسپيلبرگ، فيلمساز مشهور جهان، فيلم «ترمينال» خود را براساس سرگذشت مهران ناصرى ساخته است.

«اسمن راكى» ساخته ى بهمن مشعار، فيلمساز ايرانى ساكن كانادا، يكى از اولين فيلمهايى ست كه به طور مخفيانه در ايران فيلمبردارى شده است و كارهاى توليدى تكميلى آن در كانادا صورت گرفته است. اين فيلم نيز يكى ديگر از فيلم هاى جشنواره ى امسال است. در اين فيلم بهمن مشعار به زندگى دختران فرارى و مسئله ى روسپيگرى كه امروز يكى از مسايل اندوه بار و از فجايع جامعه ايران است مى پردازد.

فيلم «معناى شب» ساخته ى شيرين كلانترى، فيلم كوتاهى ست كه در سال ۱۹۹۶ كانديدا جايزه ى اسكار بهترين فيلم كوتاه بوده است. اين فيلم نيز يكى از فيلم هاى تماشايى جشنواره امسال است.