زنان، قربانيان خاموش بيماري ايدز
شيرين جزايرى - راديو آلمان- پنجشنبه 27 فروردين 1383- 15 آوريل 2004
طبق آمار موجود، هرروزه در سراسر جهان ۱۳۵۰۰ نفر به تعداد مبتلايان به بيمارى ايدز افزوده ميشود و بدين ترتيب ، درسال ۲۰۱۰ شمار مبتلايان به اين ويروس در پهنه گيتى از ۴۲ ميليون نفر بيمار فعلى به ۷۵ ميليون نفر خواهد رسيد. خطر اين بيمارى هر چه بيشتر دامن زنان را مى گيرد. اگر تا پيش از اين يك دوم بيمارها را زنان تشكيل مى دادند اين رقم در بين مبتلايان تا سن ۲۴ سال به دوسوم رسيده و اين آمار به نسبت آمار سال قبل به شكل وحشتناكى در مورد زنان افزايش داشته است. دلايل مهم آن را مى توان در فقر، سوءاستفاده جنسى، اطلاع كم در مورد بيمارى و بى توجهى مردان نام برد.
كوفى عنان رئيس سازمان ملل متحد اخيرا در باره خطر روزافزون ايدز بخصوص براى زنان هشدار داد كه اگر اقدامات لازم به عمل نيايد زنان به زودى اكثريت مبتلايان به ايدز را تشكيل مى دهند.
در ايرا ن نيز تعداد مبتلايان به اين بيمارى به سرعت افزايش مى يابد. سيد حسن علم الهدايى معاون امور اجتماعى سازمان بهزيستى در ديماه سال گذشته نسبت به رشد تصاعدى ايدز در جامعه ايران هشدار داد. او ميزان مبتلايان به اين بيمارى در ايران را در حال حاضر حدود ۳۰ هزار نفر اعلام كرد و از رشد اعتياد تزريقى و روابط جنسى ناسالم پنهان به عنوان دو عامل كليدى شيوع ايدز در ايران نام برد.
طرح پيشنهادى اجبارى شدن آزمايش ايدز پيش از ازدواج از سوى يكى از مسئولان سازمان بهزيستى كشور هنوز به تصويب نرسيده است. عليرغم اينكه به تصويب رسيدن آن هم كمك به حل اين مشكل بزرگ نخواهد كرد. اين مسئله يك مشكل بزرگ اجتماعى است كه ريشه در بافت اقتصادى جامعه دارد. وجود فقر و رشد روزافزون بيكارى روسپيگرى، اعتياد و استفاده از مواد مخدر و سرنگ اشتراكى براى تزريق مواد، روابط ناسالم و بى حساب جنسى، خشونت و اجبار به ايجاد روابط جنسى بدون حفاظ از طرف مردان و قبول آن از طرف زنان به دليل وابستگى اقتصادى وعدم آگاهى و غيره از جمله اين دلايل هستند.
وزارت بهداشت ازافزايش شمار زنان مبتلا به ايدز در مراجعه به مراكز بهداشتى
درمانى گزارش مى دهد و از آنان به عنوان قربانيان خاموش اين بيمارى نام مى برد. اما
هنوز راه هاى مناسب و قابل دسترس براى پيشگيرى از شدت رشد اين فاجعه در ايران به
كار گرفته نشده است. خطر توسعه سريع اين بيمارى هم چنان افزايش مى دهد.
ستمى كه بر زنان و دختران جوان ميرود تا به واسطه فقر، بيسوادى، مشكلات خانوادگى و اجتماعى به خود فروشى تن بدهند، مرز جغرافيايى ندارد. از روسپيان درآسيا، افريقا، اروپا و آمريكا به يكسان بهره كشى ميشود و سرنوشت محتوم بسيارى از آنها ابتلاء به بيماريهاى آميزشى و مهمتر از همه ايدز است. با اين همه زنان آفريقايى بيشترين قربانيان اين پديده هستند.
تا بحال ۲۵ ميليون انسان در بيست سال گذشته بر اثر ابتلاء به بيمارى ايدز جان خود را از دست داده اند. در بعضى از كشورهاى افريقايى مثل اوگاندا امروزه از هر دو نفر يكى به اين بيمارى مبتلاست. بخش وسيعى از زمين هاى كشاورزى بر اثر وسعت اين بيمارى و مرگ ساكنين آن از بين رفته اند. در آن جا بخصوص مبتلايان به بيمارى ايدز پيش از همه بين زنان و دختران جوان افزايش مى يابد. و آنها اين بيمارى را در موقع زايمان به كودكان خود انتقال مى دهند.
اين نتيجه وحشتناك فاجعه اجتماعى را خانم اشتفانى اتلت سخنگوى بنياد آلمانى
جمعيت جهان چنين توضيح مى دهد:
«دليل
اول اين است كه زنان و دختران جوان در سنين
پايين رابطه جنسى دارند. اين سن مثلا در مورد دختران اوگاندايى بطور متوسط به
پانزده سال مى رسد. بسيارى از اين دختران جوان چون در فقر زندگى مى كنند به مردان
مسن و از نظر اقتصادى با درآمد بالاتر نزديك مى شوند. اين مردان مسن تر طبيعى است
كه احتمال مبتلا بوده به اين بيمارى را بيشتر دارند و دختران جوان با ايجاد رابطه
جنسى با آنان به بيمارى ايدز مبتلا مى گردند. و از طرف ديگر درجه وابستگى مالى زنان
به مردان شديد است و در رابطه جنسى آنها قادر نيستند مرد را قانع كنند كه از كاندوم
استفاده كند.»
فقر و شرايط دشوار زندگى زنان را در جوامع زيادى به اين سمت مى راند كه نتوانند عليه همسر از حقوق قانونى خود استفاده كنند. حتى اگر آن ها بدانند كه اين همسر در خارج از خانه هم روابطى را دارد و ممكن است آن ها را نيز به اين بيمارى آلوده سازد، نمى توانند او را مجبور به استفاده از حفاظ جنسى بكنند.
مسئله دوم تجاوزات جنسى است كه براى نمونه در جنگ هاى داخلى كنگو به شكل برنامه ريزى شده براى درهم شكستن نيروى مقاومت مردم و به عنوان يك حربه جنگى به كار گرفته شد. از طرف ديگر متاسفانه وجود اين تصور بكلى نادرست در بعضى از كشورهاى آفريقايى كه بيمار از طريق هم خوابگى با يك دختر بچه از اين بيمارى خلاصى خواهد يافت. بنا بر اطلاع محققان ايدز در اين كشورها اين رفتار وحشيانه باعث افزايش شيوع اين بيمارى و انتقال سريع آن به كودكان مورد تجاوز قرارگرفته شده است.
ارتباط ميان فشارهاى اجتماعى و اقتصادى كه زنان در آن بسر مى برند و بيمارى ايدز از مسائلى است كه كمتر مورد توجه عمومى قرار گرفته است. اما زمانى كه زنان در حاشيه جامعه باقى بمانند و وضعيت زندگى خراب و فشار اقتصادى بر آنان بهبود نيابد، نمى توانند بر عليه روابط جنسى بدون حفاظ از خود دفاع كنند.
اين مسئله فقط مربوط به آفريقا نيست بلكه در كشورهاى آمريكاى لاتين و همينطور اروپاى شرقى و غربى نيز مجبور به فروش جسم خود مى شوند. به همين جهت بسيارى از سازمان هاى مبارزه با ايدز خواستار توجه بيشتر به اين مسئله شده اند. مبارزه با ايدز جدا از مبارزه با تبعيضات اجتماعى و اقتصادى و فقر و همينطور وضع قوانينى بر عليه خشونت خانگى و تجاوز جنسى نيست.
در گزارش ۴۰ صفحه اى سازمان محافظ حقوق بشر آمده است كه ميليون ها زن و دختر جوان در آفريقا به اين بيمارى مبتلا مى شوند و مى ميرند زيرا موقعيت اجتماعى زنان پست تر از مردان است. آن ها مورد خشونت قرار مى گيرند و مجبور به رابطه جنسى غير مطمئن مى گردند. دختران به كرات در مدارس مورد تجاوز جنسى قرار مى گيرند. مردان اغلب زنان خود را مجبور به رابطه جنسى بدون كاندوم مى كنند و در صورت امتناع آنها مورد خشونت و آزار جسمى قرار مى گيرند.
كشور آفريقاى جنوبى از جمله كشورهايى است كه بيشترين ميزان مبتلايان به ايدز را داراست. از ۴۲ ميليون بيماران ايدز در سراسر جهان ۶ ميليون تنها در اين كشور زندگى مى كنند. تقريبا در هر خانواده سياهپوست يكنفر مبتلا و يا از اين بيمارى درگذشته است.
در خانه محل نگهدارى كودكان بى سرپرست مبتلا به ايدز در كپ اشتات در جنوب اين كشور كودكان سرراهى زندگى مى كنند. حداكثر متوسط عمر آنان به ۱۰تا ۱۲ سال مى رسد. خانم دبيه كه نزديك به شش سال است كه آنجا كار مى كند مى گويد:
«من در اينجا مرگ هاى زيادى را به چشم ديده ام. اما اين بسيار غم انگيز است وقتى كودكان مى ميرند. آن ها به سرعت كاهش وزن پيدا مى كنند. ديگر نمى توانند غذا بخورند. دهانشان خشك مى شود. اين بسيار غم انگيز است زيرا كودكان مقصر نيستند كه با اين بيمارى به دنيا آمده اند و با آن مى بايست بميرند. براى ما به عنوان پرستار بسيار سخت است كه از اين كودكان نگهدارى كنيم و هر روز شاهد مرگ آنان باشيم.»
داروهاى موجود براى بيماران مبتلا بسيار گران است و فقط تعداد كمى مى توانند از آن براى طولانى مدت استفاده كنند.
خانم دبيه در اين باره مى گويد:
«دارويى
وجود دارد كه براى كودكان بسيار موثر
است. و بدن تقريبا همه كودكان در مقابل آن عكس العمل بسيار خوبى نشان مى دهد. بدن
آن ها قوى تر مى شود. اشتها پيدا مى كنند. من فكر مى كنم كه اين دارو براى زندگى
كوتاه آن ها در حد يك معجزه است.»
ولى به تحقق رساندن اين معجزه براى بسيارى از
اين مبتلايان امكان پذير نيست. داروها بسيار گران هستند و اغلب در انحصار شركت هاى
دارويى خاص.
وزير امور توسعه كشور آلمان Heidemarie Wieczore Zeul از حزب سوسيال دمكرات ها خواستار افزايش توليد داروهاى ارزان قيمت عليه بيمارى ايدز شد. او گوشزد كرد كه توليد اين داروها با قيمت گران براى كشورهاى در حال توسعه كه به شكل وسيعى با اين مشكل روبرو هستند مى بايست بالاخره خاتمه يابد.
براى
غلبه كردن بر مشكلات اين بيمارى در قاره آفريقا مى بايست كه داروهاى لازم
در همان جا توليد شوند. اين در حالى است كه ۲۷ ميليون از مجموع ۴۲ ميليون انسان
مبتلا به اين بيمارى در بخش هاى جنوبى اين قاره زندگى مى كنند و هيچ كدام قادر
نيستند كه هزينه درمان خود را بپردازند. اين داروها اكثرا توسط شركت هاى بسيار بزرگ
دارويى توليد شده و به آفريقا صادر مى شوند.
راه حل اين مشكل بزرگ جهانى
فقط توصيه هاى بهداشتى نيست. بحث و گفتگوى علنى درباره ريشه هاى اين بيمارى ضرورى
است. اين مسئله براى زنان مانند بسيار ديگر مشكلات آنان ريشه در ساختار اقتصادى و
اجتماعى نابرابر ، فقر و وابستگى مالى، عدم آگاهى، تبعيض و اجبار به ايجاد رابطه
جنسى از طرف مردان، اعمال خشونت خانگى و غيره دارد.