|
آيا شيوهء برگزاري كنكور، عدالت آموزشي را كاهش مي‌دهد؟
فقط
پنج درصد دانشجويان دانشگاه‌هاي تهران از طبقهء مرفه هستند
_
سرمايه ترانه بني
يعقوب: «فهميدم عيب كارم كجاست و چرا اين همه سال در كنكور قبول
نمي‌شوم چون تاكنون اصول حرفهاي تست زدن را نمي‌دانستم.»
اين‌ها
حرفهاي مريم 22 ساله داوطلب مشتاق كنكور است كه چهار سال پشت درهاي
بستهء كنكور انتظار ورود به دانشگاه را مي‌كشد. او اين سخنان را در يك
مركز حرفهاي آموزش تست زدن به من مي‌گويد: «در اين مركز روش‌هايي را
به ما ياد مي‌دهند كه بدون ذره‌اي شك، بتوانيم گزينه‌هاي درست را تشخيص
دهيم. هر چقدر هم كه درس‌خوان باشي اما اين اصول را نداني قادر به حل
سؤالات نيستي...»
هنوز
حرف‌هايش به پايان نرسيده كه داوطلب ديگري كه در چند قدمي‌مان ايستاده
به ميان صحبت‌هايمان مي‌دود: «اما من مثل تو فكر نمي‌كنم و اصلائ هم
چنين كلاس‌هايي را مفيد نمي‌دانم و از سر اجبار به اين كلاس‌ها مي‌آيم،
ما در اين‌جا هيچ چيز ياد نمي‌گيريم. كار ما در اين كلاس‌ها مثل فالگيرهاست
كه با يك نگاه به مشتري‌شان چيزهايي را در موردش حدس مي‌زنند ما هم با
يك نگاه به تست بايد جوابش را حدس بزنيم.»در اين كلاس تست‌زني با هزينه‌هاي
كلان، اصول حرفهاي تست زدن را به داوطلبان مي‌آموزند. به قول يكي از
داوطلبان، كنكور يك مسابقه است و براي برنده شدن در آن بايد همهء فنون
را آموخت.
اما
آيا همهء داوطلبان كنكور به اين شيوه‌ها دسترسي دارند؟ و آيا اين چنين
شيوه‌هايي براي قبولي در كنكور عده‌اي را كه دسترسي كافي به منابع ثروت
و برخي از مراكز علمي - آموزشي ندارند از تحصيل محروم نخواهد كرد؟
شايد
توجه به همين مسايل و مشكلات بود كه زمزمه‌هايي را بين مسوولان مبني بر
ساماندهي كنكور به وجود آورده، طرحي كه در حد زمزمه و فرض بين مسوولان
باقي مانده و هنوز به نتيجهء قطعي نرسيده است.در اين ميان، علي
عباسپور، رييس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس اين طرح را در حال آماده
شدن براي ارايه به صحن علني مجلس جهت شور اول مي‌داند تا با تصويب
كليات آن براي شور دوم به كميسيون آموزش و تحقيقات برده و طي يك _جمع
بندي كارشناسي به صورت قانون تصويب شود. هنوز جزييات اين طرح مشخص نيست.
كنكور
يا دوپينگ علمي؟
شهريار
مشيري عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي معتقد است،
«كنكور در حال حاضر به يك دوپينگ علمي تبديل شده و فقط قشر خاصي با
پول‌هاي كلان در آن موفق مي‌شوند. داوطلباني كه روش‌هاي تست‌زني را
مي‌آموزند و با كسب نمره‌هاي بالا وارد دانشگاه مي‌شوند. كليات طرح
ساماندهي كنكور نيز با دو محور برقراري رقابت براساس استعداد واقعي
افراد و حداقل فشار روحي و رواني ميان دانشجويان در حال آماده شدن
است.»مشيري در اين باره به سرمايه مي‌گويد: «اكنون كنكور با سيستم تستي
برگزار مي شود و بسياري از افراد با شانس و يادگيري مهارت‌هاي تست‌زدن
و با شركت در كلاس‌هاي حرفهاي در كنكور پذيرفته مي‌شوند. اما اين دليل
نمي‌شود كه آن‌ها بهترين‌ها باشند. چرا كه در بسياري از مناطق محروم
كشور حتي كلاس‌هاي تست‌زني وجود ندارد.»به نظر او اگر كنكور با سؤالات
تستي - تشريحي برگزار شود، بسياري از دانشجويان با معلومات بالا اما
بي‌بهره از مهارت‌هايي اين چنيني نيز در دانشگاه پذيرفته خواهندشد.
امكانات نابرابر آموزشي كشور
«آيا
امكانات آموزشي در همهء نقاط كشور برابر است»، اين سؤالي است كه مشيري
در مصاحبه‌با سرمايه طرح مي‌كند و خود در پاسخ به آن مي‌گويد: «سطح
آموزش در سراسر كشور يكسان نيست و برخي از مناطق از دبيران و سطح
آموزشي بالاتر برخوردارند. اين امكانات بنيهء علمي دانش‌آموزان را قوي
مي‌كند. اما در مراكز دور دست كشور كلاس‌هاي دانش‌آموزان در آبان‌ماه
آغاز مي‌شود و در ارديبهشت ماه به پايان مي‌رسد. همه اين محروميت‌ها
درصد قبولي دانش‌آموزان را كاهش مي‌دهد. بنابراين معتقدم كه براي ورود
به دانشگاه‌ها بايد براي استان‌ها سهميه قايل شوند. آيا واقعائ سطح
علمي يك ديپلمهء استان فارس با يك ديپلمه درجاسك، ميناب، رودان و بندر
لنگه يكسان است. حتي در محروم‌ترين نقاط استان فارس نيز وضعيت علمي
بهتر از استان هرمزگان است.اكنون 5/78 درصد از دانشجويان دانشگاه آزاد
در استان هرمزگان را بوميان تشكيل مي‌دهند، در حالي‌كه در دانشگاه‌هاي
دولتي اين استان تنها پنج درصد از پذيرفته شدگانش بومي‌اند.»مشيري اين
آمار را دليلي بر اين مي‌داند كه رقابت در كنكور سراسري نامتعادل است
و شانس پذيرش برابر داوطلبان كنكور را سلب مي‌كند.به عقيدهء او محروميت‌زدايي
فقط جاده ساختن و آب‌رساندن به مناطق دورافتاده نيست و آموزش همگاني
مهم‌ترين نياز استان‌هاي محروم كشور است.
عدالت
آموزشي رعايت مي‌شود
عدالت
آموزشي اكنون به مثابه زير مجموعهء مهمي از عدالت اجتماعي درآمده است.
بسياري بر اين اعتقادند كه آموزش منحصر به ثروتمندان جامعه شده و يكي
از مصاديق آن را نيز ورود اقشار خاصي به دانشگاه عنوان مي‌كنند.اما
نتايج طرح تعيين پايگاه اجتماعي - اقتصادي
)SES( كه توسط
احمدرضا روشن، عضو هيأت علمي مؤسسهء پژوهش و برنامه‌ريزي آموزش‌عالي به
منظور تعيين پايگاه اجتماعي - اقتصادي دانشجويان انجام شده، نتايج
كاملائ متفاوتي را نشان مي‌دهد: «فقط پنج درصد دانشجويان دانشگاه‌هاي
تهران پايگاه اجتماعي بالا دارند و 5/27 درصد در پايگاه اجتماعي
اقتصادي متوسط رو به پايين، 5/47 درصد پايگاه اجتماعي پايين و 20 درصد
نيز متعلق به پايگاه اجتماعي متوسط رو به بالا هستند.»از آن‌جا كه
جامعهء آماري تحقيقي روشن شامل 58 درصد كل دانشجويان دولتي كشور است،
اين تحقيق قابليت تعميم دارد و براساس آن مي‌توان گفت ،«عدالت آموزشي
تا حدي در كشور اجرا مي‌شود.»اما با اين همه او مي‌گويد: «انگيزهء من
در اجراي اين پژوهش دغدغه‌هاي مطرح در جامعه‌مان بود و اين‌كه كنكور
دانشگاه‌هاي كشور به سويي مي‌رود كه بيشتر دانش‌آموزان طبقات ثروتمند
جامعه را به دوره‌هاي روزانهء دانشگاه‌ها جذب كند. فرضيهء تحقيقم مبني
بر همين نكته بود اما خوشبختانه تاييد نشد.»اما با اين همه او معتقد
است ،«هنوز هم اين نگراني براي خانواده‌ها وجود دارد و ممكن است با
روند حرفهاي شدن روزافزون كنكور دانشگاه‌هاي دولتي سهم فرزندان طبقات
مرفه در دانشگاه‌ها افزايش يابد.» او راهكاري كه براي حل اين مشكل
ارايه مي‌دهد توجه ويژه به دبيرستان‌هاي مناطق محروم و تقويت توان علمي
دانش‌آموزان اين مدارس و وضع سهميه‌هاي ويژه براي ورود طبقات محروم به
دانشگاه‌هاي دولتي كشور است.
استقلال دانشگاه‌ها عدالت آموزشي به ارمغان مي‌آورد
«سيستم
متمركز دانشگاه‌هاي دولتي و نبود استقلال دانشگاه‌ها در جذب دانشجو
عدالت آموزشي را محدود ساخته است.»اين را يزدان ابراهيمي عضو هيأت علمي
مؤسسهء پژوهش و برنامه‌ريزي آموش عالي مي‌گويد و ادامه مي‌دهد: «سيستم
متمركز دانشگاهي كه تمام بودجهء آن توسط دولت تامين مي‌شود اجازهء گزينش
دانشجو را نيز به خود مي‌دهد، در حالي‌كه با تمركززدايي و استقلال دانشگاه‌ها
جذب دانشجويان شكل مطلوب‌تري خواهد يافت.»وي مي‌گويد: «سيستم فعلي
كنكور با شكل متمركز آن از ميان حجم انبوه داوطلبان بايد تعدادي برگزيند
و راهي جز سيستم تستي سنجش معلومات ندارد، با اين روش استعدادهاي
دانشجويان به خوبي سنجيده نمي‌شود در حالي‌كه اگر دانشگاه‌ها خود توان
جذب دانشجو را بيابند امكان سنجش اطلاعات علمي، فهم، درك و استعداد
داوطلبان كه با كنكور سنجش آن سخت است، آسان‌تر مي‌شود.»به گفتهء
ابراهيمي اكنون سازمان سنجش در رابطه با برگزاري كنكور به سازمان عريض
و طويلي تبديل شده، سازماني كه ميزان خطاهايش نيز به خوبي مشخص نيست و
خود عدالت آموزشي را اعمال مي‌كند. |
