|
کوه
یخ پدر سالاری سرمایه داری را بشکنیم
Maria Mies
برگردان ناهید جعفرپور
بمناسبت 8 مارس روز جهانی زن
بخش چهارم
این
روند برای ما در اروپا چه مفهومی خواهد داشت؟
شما می توانید بگوئید، بسیار خوب. این روند در آسیا، کره جنوبی ، هنگ
کنگ و .... در جریان است به ما چه ربطی دارد؟ مشکل ما در اینجا این
است که روندی را که اکنون در حال اجراست نمی فهمیم؟ با توجه به این
مسئله که سرمایه در اینجا استراتژی دیگری را به اجرا درمیاورد تا در
کشور های " مزد ارزان".
کار کوچک با دستمزد 630 مارک در آلمان هم اکنون جای خود را به کار کوچک
500 یوروئی داده است. این تعرفه دستمزدی از سوی کمیسیون هارتس چهار
پیشنهاد شده و در حقیقت از همان منطق و پروژه تعرفه دستمزدی " کار
خانگی" حرکت می نماید.
بر اساس این پروژه جدید قانون کار، دستمزد یک کارگر زن نباید بیشتر از
هزینه بازتولید ش باشد، زیرا کار زنان تنها بعنوان " اضافه" بر درآمد
سرپرست اصلی خانوار یعنی مردان به حساب آورده می شود.
امروزه "سرپرست اصلی خانواده" کیست؟
با توجه به جهانی سازی و لیبرالیزه شدن بازار جهانی وابسته به تغییرات
ساختاری شرح داده شده در مقاله حاضر، انعطاف پذیر سازی و بطور مشخص "
خانگی شدن نیروی کار"، دیگردر اشکال سنتی چون "استراتژی اتحادیه ای"
کافی نخواهد بود. در واقع این استراتژی هیچگاه برای زنان کافی نبوده
است. این استراتژی نه تنها بر مبنای جدائی سرمایه داری پدرسالارانه
میان "مشاغل با مزد" و کار"خانه داری بیمزد" بنا گردیده است بلکه
همچنین بر این باور است که مدل جامعه سرمایه داری غرب و الگوی تولید و
مصرف جامعه سرمایه داری غرب ، مدلی در جهت پیشرفت بسوی توسعه و تکامل
همگان خواهد بود و کلیه جوامع ، طبقات ، نژاد ها ، ملت ها و بالاخره
زنان باید یکی بعد از دیگری به سطح طبقات ثروتمند کشور های ثروتمند
برسند. زنان باید به لحاظ کیفی با مردان صاحب امتیاز "برابر" گردند.
استراتژیی که تنها خواهان تقسیمات ظاهری شیرینی است: مثلا تقسیم از
بالا به پائین و یا دادن سهم بیشتری به زنان بدون اینکه از خود سئوال
کنند که اصولا این کک شیرینی چه جوری پخته شده است و محتویات اولیه اش
چه بوده است و یا چه شرایطی برای پختن یک کک شیرینی لازم است و .... یک
چنین استراتژیی از واقعیت ها برای خودش رویا می سازد.
با توجه به استراتژی جدید سرمایه داری پدرسالارانه در سرتاسر جهان،
برای زنان و مردان دیگر کافی نخواهد بود که بر بستر رشد اقتصادی موجود
هم چنان خواهان محل های کار با دستمزد مناسب وامنیت های قانونی باشند.
در یک اقتصاد سرمایه داری جهانی شده، خواسته ها و احقاق حقوق و مبارزات
کارگران مشخص می تواند با انتقال کارخانه جات به کشورهای مزد ارزان ،
بکار گیری نیروی کار ارزانتر از کشورها و مناطق دیگر ، همچنین از طریق
استثمار طبیعت و جنگ افروزی سیاست های نواستعماری و... زیر پا گذاشته
شود.
ما باید چاره جوئی کنیم و مدل اقتصادی دیگری را جایگزین اقتصاد سرمایه
داری پدرسالارانه نمائیم. ما احتیاج به اقتصادی خواهیم داشت که برای
اینکه دیگران شیرینی بیشتری بخورند، نان کسی را نرباید. یک چنین
اقتصادی نمی تواند رشدی پایدار داشته باشد( حال چه از طبیعتی سرمایه
داری و یا از طبیعتی سوسیالیستی برخوردار باشد)، اگر بر استثمار زنان ،
طبیعت و ملت های بیگانه و به استعمار کشاندن آنان، متکی باشد.( ماریا
میز 1988)
یک چنین اقتصادی همچنین نمی تواند از طریق "تکامل و توسعه اقتصاد
موجود" و یا تقسیم خشک و خالی " ثروت اجتماعی" به واقعیت بپیوندد.
همانطوری که بسیاری هنوز فکر می کنند که، تولید " ثروت اجتماعی" همواره
متاثر از خشونت، دزدی و استثمار انسان و طبیعت است.
یک چنین اقتصادی برخلاف جهت گیری رشد ، نواستعماری، سرمایه داری و
پدرسالاری اقتصادی و اجتماعی ، باید از اساس بر مبنای محور ها و اصول و
قواعدی دیگری بنا گردد.
در این راه نه تنها مرزهای کره خاکیمان نقشی اساسی بازی نمی کنند بلکه
قواعد " زندگی بهتر" ، نقد مصرف گرائی،احترام به طبیعت و خلق مناسبات
جدید میان: انسانها و طبیعت ، زنان و مردان ، شهرها و روستا ها ، ملت
های متفاوت، نژادهای متفاوت و همچنین اقوام متفاوت در ایجاد این
اقتصاد نقش خواهد داشت.
(vgl. Bennholdt-Thomsen, Mies, v. Werlhof 1992, Mies/Shiva 1995).
برای اینکه بتوانیم منطق چنین اقتصادی راطرح ریزی نمائیم، در ابتدا
ضروری است که ما واقعیت ها را از نگاهی دیگر مورد بررسی قرار دهیم. ما
نام این نگاه دیگر را "
کوه یخ سرمایه داری پدرسالارانه را بشکنیم و موجودیت جدیدی برای زندگی
جهان خلق کنیم"
گذاشته ایم .
کوه های یخ مثل کوه های دیگر نیستند،همچنانکه رشد کوه های یخ از نوک تا
اقشار پائینی از طریق یخ زدگی آب ادامه دارد و در حقیقت تمامی کوه یخ
رشد می کند( هم بخش مرئی و هم بخش نامرئی). دقیقا در کوه یخ سرمایه
داری پدرسالارانه هم ،همین روند ادامه دارد.
آنچه که ما هم اکنون در سرتاسر جهان لمس می کنیم، یک چنین روند یخ زدگی
اجتماعی و همچنین مناسبات و قواعد ی است که تا کنون باعث شده اند که
انسانها خود در خدمت انباشت سرمایه داری ، تکه پاره شدن انسانیت را
تجربه نمایند و از خود بیگانگی در این انسانها رشد نماید: در خانواده،
همسایگی، دوستی و همبستگی های محلی و ......
حتی قوانین دولت رفاه از طریق جهانی سازی نئولیبرالی و تبدیل همه چیز و
تمامی مناسبات و روابط به مناسبات "پولی و کالائی"، دچار یخ زدگی شده
است. مثلا واضح ترین یخ زدگی را می توان در روند سیاستی مشاهده نمود که
تلاش می نماید تمامی انسانها را سهامدار نماید تا اینکه این انسانها
کلمه به کلمه زندگیشان به این کوه یخی وابسته گردد.
دراین کوه یخ نمی توان تغییرو تحولات انقلابی به وجود آورد. اگر انسان
تلاش کند بخش های تحتانی کوه یخ را به بخش های بالائی منتقل کند و
برعکس، باز هم کوه های یخ جدیدی شکل می گیرند و
این خود شاید دلیلی باشد بر اینکه چرا تا کنون تمامی انقلاب ها مجددا
به سوی نوعی جدید از استثمار و نظم رهبریت سرمایه داری بازگشت نموده
است.
البته نباید فراموش نمود که کوه های یخ هم هیچگونه ثباتی نداشته و
همواره از هم دیگرجدا شده و تکه تکه می شوند ( با وجود اینکه مجددا شکل
اصلی خود را می یابند).
کوه های یخ با هم شروع می کنند به آب شدن. در کوه یخ اقتصاد هم همینطور
است. در این صورت از بحران ها ، تداخل کنسرن ها، ورشکستگی ، فروپاشی
شرکت ها، و ........ نام برده می شود. در یک چنین بحران هائی نه تنها
سرمایه نابود می گردد بلکه تمامی انسانهائی هم که زندگی شان به این کوه
یخی وابسته است به ناگهان موجودیت مادی و اساس و بنیان زندگی خود را از
دست می دهند: پیشگیری های دوران سالمندی ، محل های کار، چشم اندازهای
آینده و.. در این صورت ترس و ناامیدی بجای امنیت زندگی ظهور می
نمایند.
همانطور که می دانیم یک چنین فروپاشی هائی تنها در کشور های توسعه
نیافته رخ نمی دهند بلکه غالبا کشورهای سرمایه داری پیشرفته صنعتی ای
هم چون آمریکا، اروپا و ژاپن به آن دچار می شوند.
"نگهبانان" این کوه یخ اقتصادی اعلام می دارند که" این فروپاشی ها چیزی
نیستند جز بحران های عادی اقتصادی و در نتیجه در شش ماه آینده و یا در
یکسال آینده مجددا وضعیت اقتصادی شکوفا خواهد شد و مجددا محل های جدید
کار ایجاد خواهد شد و ثروت درجامعه جاری می گردد".
منطق این کوه یخی اقتصاد یعنی اینکه پول، پول میآورد و باز هم این
پول، پول بیشتر و بیشتری میانجامد و یا بهتر بگویم گسترش سود و ادامه
انباشت پول، زمینه ذهنی صاحبان اقتصاد است. این منطق تنها در کله های
سودجویان قله کوه یخی وجود نداشته بلکه این منطق کله های بازندگان بخش
تحتانی کوه یخی را هم( با وجود اینکه بسیاری می بینند و می فهمند که
وعده و وعید های کوه یخ اقتصاد و سیاستمداران پوچ و غیر واقعی است، اما
از آنجا که آلترناتیو دیگری برای سیستم اقتصادی رهبری کننده ندارند)
زیر تسلط خود قرار میدهد. این قضیه را می توانیم بخوبی در فروپاشی
اتحاد جماهیر شوروی ببینیم.
کورتن /پرلاس/سیلویا این حالت هوشیاری را نوعی خلسه و ازخود بیخودشدن
نام می نهند که از " امپراطوری" شروع می شود و از اینکه انسانها مجددا
اقتصاد و فرهنگ و سیاست خود را خود تعیین نمایند، جلوگیری می نماید.
چگونه می توانیم خود را از این منطق کوه یخی و کوه یخ اقتصاد آزاد
سازیم؟
جواب ما: ما باید کوه یخ سرمایه داری پدرسالارانه را بشکنیم و همزمان
موجودیت و ماهیتی جدید در زندگی جهان بنا سازیم.
چگونه؟
از طریق بیدار شدن از خلسه این امپراطوری و از طریق گرمی دادن به آب و
هوای اجتماعی. اما چگونه به این گرمی و بیداری می رسیم؟
در ابتدا از این طریق که ما تلاش کنیم دروغ های بازیگران جهان را افشا
کرده و اثبات کنیم که این آنها نیستند که به زندگی انسانها امنیت می
بخشند بلکه همواره دهقانان خرد و تولید کنندگان خرد اقتصاد محلی،
مولدین تغذیه انسانها در روی کره زمین می باشند. کورتن می
نویسد:"اکثریت مردم روی زمین هنوز هم موادغذائی خود و محله خود را در
مزارع مستقل و غیر وابسته تولید می نمایند". در این جا حتی وجود کنسرن
های جهانی موجود نتوانسته است تاثیر بگذارد.
ما می بینیم که مثلا در آرژانتین بعد از فروپاشی اقتصاد نئولیبرالی،
انسانها مجددا به یک نوع موجودیت اقتصادی خودگردان بازگشت نموده اند و
این کاملا طبیعی است. زیرا که این انسانها برای ادامه بقا ، هیچ راه
دیگری جز این در برابر خود نمی یابند.
درست همین قاعده در مورد انسانهائی که در سیستم اقتصادی سرمایه داری
شوروی سابق زندگی می کنند صادق است. همچنین کوبا هم برای خودش یک
اقتصاد خودگردان بنا نموده است.
شاید بگوئید :آوردن چنین مثال هائی احتمالا این برداشت را به وجود می
آورد که گویا این اقتصاد خودگردان درست ترین است. البته این شکل از
اقتصاد غالبا برای مقابله با بحران ها ضروریست. اما باید دانست که یک
چنین راه حلی را نمی توان به عنوان آلترناتیو این کوه یخی اقتصاد
دانست.
بنظر من هم یک چنین منطقی کاملا درست است و در واقعیت هم ما باید از
خود سئوال کنیم که چگونه میتوان جابجائی های ضروری در خودآگاهی اجتماعی
و همچنین تجارت صورت داد تا بتوان به چشم انداز یک آلترناتیو مناسب
برای این کوه یخ اقتصادی دست یافت.( کورتن اسم این روند را خودکشی
اقتصادی نامیده است). حال من تلاش می کنم به پرسش فوق از منظر خودم
پاسخ دهم:
بنظر من تنها کسانی می توانند بدنبال آلترناتیو هائی برای جانشینی
سیستم غالب باشند که به این رسیده باشند که این سیستم به وعده و وعید
هایش هیچگاه عمل نکرده و نخواهد کرد. در این روند نه تنها برخی بازنده
این اقتصاد خواهند بود بلکه در نهایت اکثریت مردم روی این کره زمین هم
قربانی خواهند شد. از این رو این سیستم مشروعیت خود را از دست داده
است.
اولین قدم بسوی یک آلترناتیو این است که این سیستم را تجزیه و تحلیل
دگراندیشانه نمائیم . این تجزیه و تحلیل دگراندیشانه نباید تنها در
سطح یک نقد و انتفاد ظاهری باشد بلکه بیشتر باید بطور سیستماتیک انجام
پذیرد. در یک چنین بررسیی باید در مقابل این سیستم قرار گرفت و ابتدا
از انعکاسات خارجی اش شروع نمود و جهان بینی آنرا برای حل معضلات جهان
زیر ذره بین قرار داد و به اساس بنیانی جهان بینی اش پی برد و مجموعه
مناسبات و روابط و نهاد هائی که این جهان بینی را به پیش می برند، مورد
سئوال قرار داد . والدن بلو اقتصاد دان فلیپینی می گوید:"
با یک بررسی دگراندیشانه میتوان این سیستم و مشروعیتش را رد نمود.
بیرون آمدن از خلسه جمعی ؛ ابتدا با دگراندیشی آغاز می گردد".
اعتراضات جنبش بین المللی بر علیه نئولیبرالیسم و جهانی سازی سرمایه
داری، این روند "سلب مشروعیت" را در سرعتی بالا در بسیاری از مناطق این
کره خاکی به پیش برده است. این دقیقا همان چیزی است که من "جهانی
شدن از پائین" نام می نهم.
بررسی های دگراندیشانه و سلب مشروعیت از این سیستم، تنها زمانی موفقیت
آمیز می باشند که اولا از دیدگاه های متفاوت مورد بررسی قرار گیرند و
ثانیا این دیدگاه ها به همه منتقل شوند و بدینوسیله روی دیگر " زندگی
خوب" و مناسبات اقتصادی دیگر با اساس و بنیان هایی دیگر در جلو چشمان
همگان قرار گیرد. من و دوستانم این دیدگاه های دیگر را "
دیدگاه های پایه ای"
نام نهاده ایم.
(Bennholdt-Thomsen/Mies/v.Werlhof 1983, Bennholdt-Thomsen/Mies
1997)
مبنای این
"دیدگاه های پایه ای"
با نگاهی دیگربه اقتصاد آغاز می گردد. ما بر این باوریم که ما هم اکنون
و همه جا باید شروع نمائیم، اقتصادی دیگر را بنا سازیم. سپس قدم دوم
تغییر سیاسی خواهد بود و نه بر عکس. ادامه...................... |
